Abstrakt
Autor prezentuje zasady sukcesji podatkowej spadkobierców kontynuujących działalność gospodarczą. W pierwszej części omówione zostały kluczowe zagadnienia sukcesji podatkowej. W drugiej natomiast zostaną przedstawione konsekwencje w poszczególnych podatkach.
Wprowadzenie
Poczynając od Ordynacji podatkowej z 1934 r.1, a kończąc na ostatnio obowiązującej ustawie o zobowiązaniach podatkowych2 spadkobiercy zaliczani byli do kręgu osób trzecich odpowiedzialnych za zobowiązania podatkowe podatnika (art. 44 w zw. z art. 40 ust. 1 ustawy o zobowiązaniach podatkowych). Zgodnie z tymi przepisami spadkobierca w prawie podatkowym miał tylko obowiązki związane ze spłatą zobowiązań podatkowych spadkodawcy jako osoba trzecia, natomiast nie miał żadnych praw wynikających z istniejącej w prawie cywilnym sukcesji generalnej, np. nie mógł brać udziału w toczącym się postępowaniu podatkowym, które zostało wszczęte za życia podatnika; nie mógł też dokonać rozliczenia rocznego za spadkodawcę, itd.3. Praktycznie na spadkobiercach ciążyły jedynie obowiązki podatkowe. Jednakże orzecznictwo starało się taką sytuację prawną niejako „korygować” na korzyść spadkobierców, a dotyczyło zwłaszcza problemu nadpłaty powstałej za życia spadkodawcy4.
Ordynacja podatkowa5 zaliczyła natomiast spadkobierców do nowej kategorii - następców prawnych. Sytuacja spadkobierców na gruncie prawa podatkowego uległa zatem niewątpliwie zmianie na ich korzyść, z tym jednak zastrzeżeniem, iż sukcesja wiąże się także z większym niż dotychczas zakresem obowiązków6.
Zadaniem niniejszego artykułu nie jest kompleksowe omówienie sytuacji spadkobierców po wejściu w życie Ordynacji podatkowej7, ani tym bardziej samej instytucji sukcesji podatkowej8, lecz jedynie wybranego problemu jakim jest kontynuowanie działalności gospodarczej przez spadkobierców podatnika. Zajęcie się tą problematyką wydaje się konieczne co najmniej z dwóch względów: po pierwsze Ordynacja wprowadza szczególne zasady sukcesji podatkowej w odniesieniu do spadkobierców, w tym zwłaszcza kontynuujących działalność gospodarczą, a po drugie problematyka ta wywołuje ogromne problemy praktyczne, a nie była do tej pory przedmiotem szczegółowych opracowań.
W pierwszej części opracowania omówię zasady sukcesji podatkowej, zwłaszcza w odniesieniu do spadkobrania. Ta część rozważań [...]