Abstrakt

W artykule przedstawiono analizę podziału na decyzje ustalające i określające. Autor prowadzi rozważania czy ten podział ma uzasadnienie ze względu na sposoby powstawania zobowiązań oraz konstytutywność i deklaratoryjność decyzji.

Uwagi ogólne

Podział na decyzje ustalające i określające wykształcił się ze względu na:

a) założenie o istnieniu dwóch sposobów powstawania zobowiązań, z mocy prawa i z mocy decyzji,

b) konstytutywność i deklaratoryjność decyzji,

c) wyznaczanie przez charakter decyzji terminu, od którego biegną odsetki za zwłokę,

d) wyznaczanie pośrednio terminu przedawniania się zobowiązań podatkowych.

Okazuje się jednak, że charakter decyzji nie przesądza o terminie naliczania odsetek za zwłokę ponieważ o tym decydują terminy zapłaty¹. Natomiast konstrukcji przedawnienia nie należy wiązać ze sposobami powstawania zobowiązań, lecz prawem wymiaru, prawem wykonania zobowiązania oraz prawem korekty deklaracji decyzją wymiarową². Analizy charakteru tych decyzji w związku z poszczególnymi rodzajami zobowiązań przynoszą rezultaty, które podważają założenia, na których podział ten się wykształcił³. W teorii wprawdzie uzasadnia się użyteczność tej konwencji⁴, ale i postuluje się zrezygnowanie z tej formuły i stosowanie terminu decyzja wymiarowa⁵. Trudności ze stosowaniem tego podziału od dawna występują w praktyce orzekania przez organy podatkowe i NSA⁶.

Przedmiotem niniejszego opracowania będzie ustalenie czy stosowanie podziału na decyzje ustalające i określające ma uzasadnienie ze względu na dwa pierwsze z wymienionych kryteriów, czyli sposoby powstawania zobowiązań oraz konstytutywność i deklaratoryjność decyzji.

Powstawanie zobowiązań „z mocy prawa” i „z mocy decyzji”

Zakłada się, że zobowiązanie powstaje przez [...]