Abstrakt

podatek dochodowy odroczony jest skutkiem różnic w zasadach ustalania wyniku bilansowego i wyniku podatkowego. W artykule została przedstawiona istota podatku odroczonego i sposób jego prezentacji w sprawozdaniu finansowym.

Wprowadzenie

Zadaniem rachunkowości jest dostarczenie jasnego i przejrzystego obrazu finansowej sfery działalności jednostki gospodarczej oraz informacji, będących podstawą efektywnego zarządzania przedsiębiorstwem i decyzji podejmowanych przez inwestorów. Jednocześnie stanowi ona także bazę informacyjną do rozliczeń z fiskusem. Wynika to z przyjętego rozwiązania, zgodnie z którym prawo podatkowe w stosunku do podmiotów prowadzących księgi rachunkowe nie nakazuje odrębnego prowadzenia ksiąg podatkowych. Jest to przyczyną wielu komplikacji w systemach cechujących się autonomią prawa bilansowego i prawa podatkowego. Rozbieżności wynikające z różnic pomiędzy zasadami prawa bilansowego i prawa podatkowego są istotnym problemem dla jednostki zobowiązanej do prowadzenia ksiąg handlowych.

Najwięcej kontrowersji pojawia się w przypadku podatku dochodowego od osób prawnych. Wynika to z faktu, że podatek ten jest skutkiem wszystkich działań przedsiębiorstwa odwzorowanych w dwóch podstawowych kategoriach pomiaru - przychodach i kosztach. Właśnie kwestia pomiaru i momentu uznania przychodów i kosztów jest podstawą tak wielu rozbieżności między regulacjami prawnobilansowymi i prawnopodatkowymi.

Niezależnie od przyjętych w rachunkowości metod ustalania zysku i teoretycznych rozważań odnośnie do jego definicji, władze podatkowe w wielu przypadkach specyfikują przychody uznane jako osiągnięte i koszty uznane jako poniesione do celów podatkowych. Często również wymieniają pozycje włączane lub wyłączane z dochodu podatkowego.

W związku z tym w praktyce większości krajów egzystują dwa odrębne pojęcia: zysku bilansowego i zysku podatkowego. Konsekwencją tej rozbieżności są podatki dochodowe odroczone, które w praktyce rachunkowości krajów o gospodarce rynkowej pojawiły się już na początku XX w.

W Polsce podatek dochodowy odroczony jako kategoria prawa bilansowego pojawił się dopiero w 1995 r., chociaż rozbieżności pomiędzy zasadami ustalania wyniku finansowego i podatkowego występowały w praktyce gospodarczej dużo wcześniej. W ustawie z 29.9.1994 r. o rachunkowości pojęcie podatek dochodowy odroczony nie zostało jednak zdefiniowane, a obowiązek jego stosowania został skutecznie ograniczony przez jedną z nadrzędnych zasad polskiej rachunkowości - zasadę ostrożności. W znowelizowanej ustawie o rachunkowości wprowadzono nowe zasady ustalania podatku dochodowego odroczonego oraz zdefiniowano podstawowe pojęcia z nim związane¹. Można stwierdzić, że dopiero od 1.1.2002 r. podatek dochodowy odroczony stał się pełnoprawną kategorią sprawozdań finansowych polskich jednostek, coraz bardziej istotną w [...]