Abstrakt

Autorprzedstawia podatkowe konsekwencje świadczeń spółki kapitałowej na rzecz udziałowca, którym nie towarzyszy świadczenie wzajemne, albo które nie są ekwiwalentne do świadczeń udziałowca. Po krytycznej analizie przesłanek ustawowych art. 16 ust. 1 pkt 38 PDOPrU¹ autor stara się pokazać niejednoznaczność skutków podatkowych wynikających z obecnych regulacji podatkowych.

Istota problemu

Nawiązywanie stosunków zobowiązaniowych pomiędzy spółką kapitałową a jej udziałowcem należy do zwykłej praktyki obrotu. Dotyczy to przede wszystkim spółek kapitałowych o wyeksponowanych cechach osobowych, zwłaszcza jedno- lub kilkuosobowych spółek z o.o., kiedy wspólnicy wywierają bezpośredni wpływ na prowadzenie spraw spółki.

Nawet przy pełnym gospodarczym uzasadnieniu dla nawiązania określonego stosunku zobowiązaniowego między spółką kapitałową a jej udziałowcem nie należy pomijać skutków podatkowych. Jeszcze przed 1.1.1999 r. jako koszt uzyskania przychodów mogła być kwestionowana np. cena płacona udziałowcowi za dostarczony towar handlowy. Z kosztów uzyskania przychodów były do 31.12.1998 r. wyłączone „wydatki ponoszone na rzecz udziałowców (akcjonariuszy) i członków spółdzielni nie- będących pracownikami w rozumieniu odrębnych przepisów oraz na rzecz osób wchodzących w skład rad nadzorczych, komisji rewizyjnych lub innych organów stanowiących osób prawnych, z wyjątkiem wynagrodzeń wypłacanych z tytułu pełnionych funkcji…”. Jeżeli przychylić się do kontrowersyjnego poglądu², że celem art. 16 ust. 1 pkt 38 PDOPrU było wyłączenie wszelkich kosztów ponoszonych na rzecz wspólnika, w tym z tytułu wzajemnych umów, to taka interpretacja, uzasadniona raczej tylko ściśle językowym odtwarzaniem normy z tego przepisu, prowadziła do daleko posuniętej dyskryminacji podatkowej stosunków zobowiązaniowych zawiązanych pomiędzy spółką kapitałową a jej wspólnikiem.