Monitor Podatkowy

nr 7/2002

Odpowiedzialność funkcjonariusza państwowego

Ludwika Lipska
Abstrakt

Autorka omawia bardzo ważny wyrok Trybunału Konstytucyjnego, który usunął z KC art. 418, jako niezgodny z Konstytucją. Orzeczenie TK stwarza dużo większe niż dotychczas możliwości dochodzenia strat i szkód, jakie obywatel - w tym i podatnik - poniósł w wyniku niezgodnego z prawem działania urzędników państwowych.

Trybunał Konstytucyjny w wyroku z 4.12.2001 r.1 orzekał o niezgodności z Konstytucją RP dwóch przepisów Kodeksu cywilnego. Sędziowie uznali, że:

1. Art. 417 KC rozumiany w ten sposób, że Skarb Państwa ponosi odpowiedzialność za szkodę wyrządzoną przez niezgodne z prawem działanie funkcjonariusza państwowego przy wykonywaniu powierzonej mu czynności, jest zgodny z art. 77 ust. 1 Konstytucji RP.

2. Art. 418 KC jest niezgodny z art. 77 ust. 1 i nie jest niezgodny z art. 64 Konstytucji RP.

Artykuł 417 KC § 1 stanowi, że Skarb Państwa ponosi odpowiedzialność za szkodę wyrządzoną przez funkcjonariusza państwowego przy wykonywaniu powierzonej mu czynności. Artykuł 418 § 1 KC natomiast prowadzi do istotnego zaostrzenia przesłanek tej odpowiedzialności czyniąc ją w wielu przypadkach zupełnie iluzoryczną. Przepis ten mówi o szkodzie wyrządzonej przez funkcjonariusza państwowego wskutek wydania orzeczenia lub zarządzenia. Skarb Państwa ponosi odpowiedzialność tylko wtedy, gdy przy wydaniu orzeczenia lub zarządzenia nastąpiło naruszenie prawa ścigane w trybie postępowania karnego lub dyscyplinarnego, a wina sprawcy szkody została stwierdzona wyrokiem karnym lub orzeczeniem dyscyplinarnym albo uznana przez organ przełożony nad sprawcą szkody.