Abstrakt

Zaliczanie podatku od towarów i usług do kosztów uzyskania przychodów już od dawna wzbudza wiele kontrowersji, i to nie tylko w praktyce, ale również w doktrynie prawa podatkowego. Autor przedstawia istotne aspekty tego zagadnienia.

Wprowadzenie

Co do zasady, podatek od towarów i usług nie pomniejsza przychodu przy ustalaniu podstawy opodatkowania podatkiem dochodowym; jest on podatkiem pośrednim, którego jedną z fundamentalnych cech jest neutralność wobec podatków dochodowych. Jednak w wyjątkowych przypadkach może on stanowić dla podatnika koszt uzyskania przychodów. Te wyjątki są ściśle określone w obu ustawach o podatkach dochodowych. Jednak obowiązujące uregulowania nie eliminują istniejących wątpliwości; niejednokrotnie są one wręcz źródłem nowych. Dotyczy to m.in. uznania za koszt uzyskania przychodów podatku naliczonego VAT w przypadku uchybienia przez podatnika terminom rozliczenia tego podatku. Kwestia ta jest bardzo kontrowersyjna, a brak orzecznictwa oraz oficjalnego stanowiska władz skarbowych powodowało, że podatnicy, kierując się zasadą ostrożności, niejednokrotnie uznawali, że “utrata” przysługującego prawa do odliczenia podatku naliczonego nie uprawniała ich do uznania nieodliczonego podatku za koszt uzyskania przychodów. W rezultacie podatnik ponosząc realny wydatek w postaci podatku VAT zapłaconego w cenie nabytego towaru lub usługi, nie mógł ani obniżyć podatku należnego, ani zaliczyć tej kwoty do kosztów uzyskania przychodów, mimo iż wydatek został poniesiony właśnie w celu osiągnięcia przychodu. Czy przyjęcie takiego podejścia (niewątpliwie bezpiecznego podatkowo, lecz niekorzystnego finansowo) jest prawidłowe i konieczne w świetle obowiązujących przepisów? I czy intencją ustawodawcy faktycznie było (być powinno!) nałożenie na podatnika swoistej sankcji (kary) za brak skorzystania z przysługującego mu prawa do odliczenia podatku naliczonego?