Abstrakt

Ordynacja podatkowa wprowadziła zasadnicze zmiany w funkcjonowaniu prawa zastawu przysługującego Skarbowi Państwa z tytułu zobowiązań podatkowych. Powyższe zmiany w głównej mierze polegały na odejściu od instytucji zastawu ustawowego^l na rzecz zastawu o charakterze rejestrowym. Główną przesłanką takiej zmiany było dążenie ustawodawcy do zwiększenia bezpieczeństwa obrotu gospodarczego.

Pojęcie zastawu

Instytucja zastawu jest uregulowana w kodeksie cywilnym². Zastaw jest ograniczonym prawem rzeczowym. Istotą zastawu jest prawo dochodzenia przez wierzyciela zaspokojenia swojego roszczenia z obciążonej zastawem rzeczy ruchomej lub prawa majątkowego, i to bez względu na to, czyją stał się własnością i z pierwszeństwem przed wierzycielami osobistymi właściciela ruchomości lub prawa. Zgodnie z kodeksem cywilnym zastaw (tzw. zwykły) powstaje w wyniku umowy pomiędzy zastawcą (właścicielem rzeczy) a zastawnikiem (wierzycielem)³. Do skutecznego powstania zastawu konieczne jest wydanie przedmiotu zastawu.

Znaczne zmiany w zakresie funkcjonowania prawa zastawu wprowadziła ustawa z 6.12.1996 r. o zastawie rejestrowym i rejestrze zastawów (Dz.U. z 1996 r. Nr 149, poz.703 ze zm.), która reguluje instytucję zastawu rejestrowego. Zgodnie z art. 2 tej ustawy do ustanowienia zastawu rejestrowego potrzebna jest umowa między osobą uprawnioną do rozporządzania przedmiotem zastawu (zastawcą) a wierzycielem (zastawnikiem) oraz wpis do rejestru zastawów. Inaczej niż przy ustanowieniu zastawu zwykłego, do ustanowienia zastawu rejestrowego na rzeczy ruchomej nie jest konieczne wydanie jej zastawnikowi lub osobie trzeciej. Przedmiot zastawu rejestrowego pozostaje w zasadzie we władaniu zastawcy.