aktualny numer
ADR. Arbitraż i Mediacja
nr 4/2022
Koncyliacja obligatoryjna w sporcie francuskim jako przykład nietypowej realizacji ruchu ADR
doktor habilitowany nauk prawnych, profesor w Katedrze Postępowania Cywilnego WPiA Uniwersytetu Warszawskiego; ORCID 0000-0002-6196-2794
Abstrakt
Abstract
This article presents the construction of the obligatory conciliation that has been used in French sport for 30 years. The introduction of this institution was favored by the fact that in the last decade of the 20th century, the view that coercion, in particular, is a juridical category, which should be used more widely in resolving legal disputes in various spheres of social and economic life, was relatively advocated. Hence, it should be contrasted with negatively assessed acts of violence carried out through unlawful actions, especially with the help of physical force. As part of the obligatory conciliation, the subjects of the sports movement may accept or reject the dispute resolution proposal presented by the conciliator selected from the list of Conciliators’ Conferences of the National Olympic Committee and French Sport (CNOSF). The indicated dispute may result, in particular, from an appeal against a disciplinary, license or financial management decision of a league club taken in the framework of the implementation of federal statutes or a public service mission performed on behalf of the State.
Słowa kluczowe
przymus w prawie – sankcja dyscyplinarna – arbitraż przymusowy – sport francuski – propozycja koncyliacyjna – trybunał administracyjny – koncyliacja obligatoryjna
Keywords
coercion in law – disciplinary sanction – compulsory arbitration – French sport – conciliation proposal – administrative tribunal – obligatory conciliation
Uwagi wprowadzające
Rozwijany od lat 70. ubiegłego stulecia w Stanach Zjednoczonych ruch alternatywnych form rozwiązywania sporów prawnych – określany za pośrednictwem powszechnie stosowanego akronimu „ADR” – stara się również od lat zyskać zwolenników na Starym Kontynencie. Z perspektywy czasu należy stwierdzić, że w wielu krajach europejskich oczekiwania co do dopuszczalności i skuteczności realizowanych procedur alternatywnych w zakresie eliminowania zróżnicowanych spornych sytuacji były i są większe niż uzyskiwane w praktyce efekty. Stąd też na zwrócenie szczególnej uwagi zasługują te formy ADR, które stały się skutecznym instrumentem rozwiązywania sporów prawnych, mimo istniejących trudności w ich wdrożeniu. Należy do nich koncyliacja obligatoryjna, stosowana z powodzeniem od 30 lat w sporcie francuskim.
Zasługuje ona na odrębne omówienie, choć w ramach współczesnego ruchu sportowego nie przykuwa takiej uwagi, jak aktywność Trybunału Arbitrażowego ds. Sportu w Lozannie (Court of Arbitration for Sport, CAS) rozstrzygającego rocznie w drodze sądownictwa polubownego kilkaset międzynarodowych sporów sportowych. Przybliżenie sportowej koncyliacji obligatoryjnej jest uzasadnione tak ze względu na przedmiot wskazanej procedury alternatywnej, pozostający we Francji na styku prawa administracyjnego oraz sportowego, jak i z uwagi na specyficzny zakres działań podejmowanych przez koncyliatorów, odmiennych od podstawowych czynności realizowanych przez mediatorów. Przy przeważających w literaturze przedmiotu poglądach, które utożsamiają te formy ADR1, zwrócenie uwagi na możliwość samodzielnej realizacji pierwszej z konstrukcji jest szczególnie usprawiedliwione.
Należy równocześnie podkreślić, że choć współczesny sport ujmowany jest jedynie jako „najprzyjemniejsza z błahych spraw życia codziennego”2, to jego cykliczny i powtarzalny charakter wymaga stosowania szybkich, odformalizowanych i niedrogich procedur alternatywnych, nie ograniczających się tylko do arbitrażu i mediacji. Stąd też w amerykańskim ruchu sportowym wykorzystywane są specyficzne dla tego kraju formy ADR jak last-offer arbitration, Michigan mediation, med-arb, medaola, czy mini-trial3. Na tej samej płaszczyźnie nietypowych procedur alternatywnych usytuowana została także sportowa koncyliacja obligatoryjna, zasługująca także na omówienie ze względu na determinację wykazaną przy jej wprowadzaniu przez francuskiego prawodawcę. Poddając krytycznej ocenie oportunizm federacji sportowych w zakresie dotychczasowego załatwiania sporów sportowych w drodze arbitrażu i koncyliacji fakultatywnej zdecydowano się finalnie w 1992 r. sięgnąć po konstrukcję, opartą na elemencie przymusu, uwzględniając fakt skutecznego jej stosowania w odległej przeszłości, o czym będzie mowa poniżej.
Istnieje jeszcze jedna okoliczność usprawiedliwiająca zwrócenie uwagi na analizowaną formę ADR. Do konstrukcji koncyliacji, choć w zmodyfikowanej, w porównaniu z prawem francuskim, postaci nawiązał ostatnio polski prawodawca. Uczynił to mianowicie w uzasadnieniu ustawy z 11.9.2019 r. – Prawo zamówień publicznych4 w związku z wprowadzeniem do niej działu X zatytułowanego „Pozasądowe rozwiązywanie sporów”5. Istota francuskiej koncyliacji polega na przyjęciu lub odrzuceniu przez strony rozwiązania sporu zaproponowanego przez osobę trzecią. Tymczasem na gruncie polskiego Prawa zamówień publicznych, osoby pozostające w sporze przyjmując propozycję koncyliacyjną mogą następnie zawrzeć ugodę przed koncyliatorem, kończąc w ten sposób spór albo poddać sprawę dalszym negocjacjom6. Trudno jest oczywiście obecnie przewidzieć, czy tak ujmowana koncyliacja będzie w przyszłości promowana przez polskiego prawodawcę – zwłaszcza przy istnieniu poglądów utożsamiających ją z mediacją – czy też zbliży się do modelu francuskiego. Także więc z tego względu skonfrontowanie wskazanego rozwiązania ze sportową koncyliacją obligatoryjną funkcjonującą we Francji wydaje się uzasadnione.
