ADR. Arbitraż i Mediacja
nr 3/2022
Co z tą mediacją? Rozważania dotyczące upowszechnienia mediacji gospodarczej w Polsce – część I
absolwent WPiA Uniwersytetu Jagiellońskiego w Krakowie, absolwent Melbourne Law School
(Australia) oraz Bucerius Law School (Hamburg, Niemcy)
Abstrakt
Abstract
The purpose of the article is to present the current situation of mediation in Poland, with particular emphasis on economic mediation. The article discusses the obstacles to the development of mediation identified by science so far, as well as attempts to find an answer to the question of why previous attempts to popularize mediation have failed. In addition, the article will present proposed legislative changes in the area of mediation, along with the author’s commentary. The author has also made a comparative legal analysis, with particular emphasis on the Italian system. Finally, the purpose of the article is to formulate postulates, the implementation of which could support the development of mediation in business cases in Poland.
Słowa kluczowe: mediacja gospodarcza – obowiązkowa mediacja – ADR
Keywords: commercial mediation – mandatory mediation – ADR
I. Uwagi wprowadzające
W kwestii mediacji w Polsce napisano już bardzo wiele1. Od lat upatrywano w niej recepty na permanentny kryzys w sądownictwie powszechnym, który według niektórych źródeł jedynie nieustannie się pogłębia2. Mediacja – szczególnie w sprawach o naturze gospodarczej – stanowi bowiem doskonałe narzędzie do szybkiego, taniego i efektywnego rozwiązania sporu. Narzędzie, które mimo reform i działań edukacyjnych na różnych szczeblach podejmowanych przez organy władzy publicznej, sądy, oraz podmioty prywatne, wciąż nie wykorzystuje swojego potencjału.
Ostatnimi czasy odżywa jednak dyskusja nad rozwiązaniami prawnymi mogącymi upowszechnić mediację – zwłaszcza w sprawach gospodarczych. Przykładem takiego działania jest projekt Ministerstwa Sprawiedliwości z 14.12.2020 r.3, którego założeniem jest m.in. wprowadzenie obligatoryjnej mediacji w odniesieniu do niektórych spraw cywilnych i gospodarczych. Bardziej zaawansowaną inicjatywą jest projekt „Upowszechnienie alternatywnych metod rozwiązywania sporów poprzez podniesienie kompetencji mediatorów, utworzenie Krajowego Rejestru Mediatorów (KRM) oraz działania informacyjne”4, mający do końca 2023 r. stworzyć ramy prawne dla sformalizowania zawodu mediatora.
Poniższy artykuł stanowi próbę przedstawienia sytuacji polskiej mediacji oraz znalezienia odpowiedzi na pytanie o jej przyszłość. Celem niniejszego artykułu jest także wskazanie wyzwań oraz perspektyw mediacji w Polsce – ze szczególnym uwzględnieniem mediacji gospodarczej. Artykuł zorganizowany został w następujący sposób. W punkcie pierwszym artykuł rozjaśni Czytelnikom dlaczego mediacja jest tak ważna w kontekście rozwiązywania sporów gospodarczych – tym bardziej w obliczu kryzysu sądownictwa powszechnego w Polsce. W punkcie drugim przedstawiona zostanie obecna sytuacja i stan rozwoju mediacji gospodarczej w Polsce. W punkcie trzecim przeanalizowane zostaną główne przyczyny nikłego zainteresowania mediacją w Polsce. W punkcie czwartym omówione zostaną dotychczasowe działania na rzecz upowszechnienia mediacji w Polsce, a także najnowsze propozycje zmian legislacyjnych wraz z ich krytyczną analizą. W punkcie piątym przeprowadzona zostanie analiza prawnoporównawcza, ze szczególnym uwzględnieniem systemu włoskiego, nazywanego często mediacyjnym „success story”. W punkcie szóstym, sformułowane zostaną postulaty de lege ferenda, których wdrożenie mogłoby wspomóc proces rozwoju upowszechniania mediacji w Polsce – zwłaszcza w sprawach gospodarczych.
