ADR. Arbitraż i Mediacja
nr 2/2022
Postępowanie mediacyjne w praktyce sądów administracyjnych
doktor nauk prawnych, Katedra Prawa Administracyjnego Uniwersytetu Mikołaja Kopernika w Toruniu, ORCID: 0000-0001-9483-7976
doktor nauk prawnych
Abstrakt
Abstract
The institution of mediation in administrative court proceedings has been available since 2004. Statistical data shows that after the first period of interest in this procedural institution, a systematic decrease in the number of cases referred to mediation has been observed since 2006; e.g., in 2017 only one case was referred to mediation. Therefore, it can be concluded that the provisions on mediation in administrative court proceedings do not apply. Nevertheless, administrative court cases demonstrate mediation capacity, and therefore, the goals of administrative court proceedings may be achieved through mediation. Based on the information provided in the reports of the Supreme Administrative Court and the jurisprudence of administrative courts, this study presents cases in which the provisions on mediation were applied. The analyzed cases were ordered according to the result and subject criteria. The authors also summarized them, pointing to the conclusions drawn from the analysis of the presented case studies.
Słowa kluczowe: mediacja – postępowanie sądowoadministracyjne – sprawy
Keywords: mediation – administrative court proceedings – cases
I. Uwagi wprowadzające
Zgodnie z danymi zawartymi w informacji o działalności sądów administracyjnych w roku 2004 do mediacji skierowano 679 spraw, z czego załatwiono 170. Stwierdzano przy tym, że wykorzystanie instytucji postępowania mediacyjnego wpływa na przyspieszenie merytorycznego zakończenia sprawy sądowoadministracyjnej1. Z kolei informacja z roku 2005 wskazuje, że mediację wszczęto w 406 sprawach, z czego 233 załatwiono w tym trybie2. Z materiałów przedstawionych przez wojewódzkie sądy administracyjne wynikało, że zalety tej instytucji doceniły przede wszystkim organy administracji skarbowej i celnej oraz sądy. Opierając się na tych danych stwierdzano wówczas, że liczba spraw załatwionych w trybie mediacyjnym pozwala stawiać pozytywne prognozy co do przyszłości mediacji w postępowaniu sądowoadministracyjnym3.
Jednak dane statystyczne zgromadzone w roku 2006 nie potwierdziły przewidywań z 2005 roku. Otóż w roku 2006 do mediacji skierowano już tylko 172 sprawy, z czego załatwiono ich 66. W związku z tym uzasadniony był wniosek, że w porównaniu z latami poprzednimi wyraźnie spadła liczba spraw załatwianych w trybie mediacji, a co za tym idzie istotnie zmalało praktyczne znaczenie tej instytucji. Pomimo nowelizacji przepisów o mediacji w postępowaniu sądowoadministracyjnym, która miała miejsce w 2017 r.4, w roku 2021 do mediacji skierowano zaledwie 8 spraw z czego załatwiono w tym trybie tylko 15.
Przyczyn spadku zainteresowania mediacją upatruje się w podniesieniu sprawności i szybkości postępowania przed sądami administracyjnymi. Krótkie terminy, w jakich załatwiane były sprawy, w ocenie autorów sprawozdania, spowodowały, że postępowanie mediacyjne utraciło swój główny atut, którym było przyspieszenie postępowania sądowoadministracyjnego6.
Zobrazowana przywołanymi danymi statystycznymi praktyka prowadzenia postępowania mediacyjnego wskazuje, że ta instytucja procesowa co prawda nie znajduje szerszego zastosowania, jednak z drugiej strony mediacja wciąż występuje w postępowaniu sądowoadministracyjnym.
W artykule przedstawione zostały wybrane sprawy, w których przeprowadzono postępowanie mediacyjne. Materiał źródłowy stanowią publikacje Naczelnego Sądu Administracyjnego o działalności sądów administracyjnych oraz informacje zgromadzone w aktach sądowych7.
W pierwszej kolejności zaprezentowane zostaną te postępowania mediacyjne, w trakcie których stronom udało się przyjąć ustalenia co do sposobu załatwienia sprawy. Poszczególne przypadki zostały tu dodatkowo uporządkowane według kryterium przedmiotu postępowania. Następnie przedstawiony został wybór spraw, które z różnych przyczyn nie doprowadziły do skutecznego porozumienia. W końcu na kanwie kilku postępowań mediacyjnych ukazany zostanie wpływ zakresu udzielonego przez strony pełnomocnictwa na przyjęcie skutecznych ustaleń co do sposobu załatwienia sprawy.
