Abstrakt

Uwagi wprowadzające Mediacja stanowi istotny element rzeczywistości rozwiązywania sporów prawnych w Polsce. Świadczy o tym coraz częstsze wykorzystywanie tej instytucji oraz inicjatywa ustawodawcza wprowadzająca mediację do nowych obszarów regulacji1. W praktyce – pomimo braku przeszkód formalnoprawnych – zauważyć można niezwykle ostrożne stosowanie alternatywnych metod rozwiązywania sporów przez podmioty z sektora finansów publicznych. Wśród przyczyn wskazywano obawę przed zarzutem nienależytej dbałości o finanse publiczne czy niewłaściwe podejście do zasad gospodarowania środkami publicznymi2.  Modyfikację tego stanu rzeczy miała wprowadzić ustawa z 7.4.2017 r. o zmianie niektórych ustaw w celu ułatwienia dochodzenia wierzytelności3, której głównym celem było zaktywizowanie podmiotów publicznych do rozwiązywania sporów w sposób ugodowy w miejsce wszczynania sporów sądowych. Cel ten miał zostać osiągnięty przez określenie przesłanek uzasadniających zawarcie, przez podmiot gospodarujący środkami publicznymi, ugody w sprawach dotyczących należności cywilnoprawnych4 oraz wprowadzenie faktycznej możliwości wyboru sposobu zakończenia sporu (rozstrzygnięcie 71sądu lub ugoda) po uwzględnieniu wszystkich możliwych skutków, nie tylko prawnych, ale i ekonomicznych5 oraz rozważenia, czy z punktu widzenia zasad racjonalnego działania i gospodarowania środkami finansowymi, zasadne jest zakończenie sporu ugodą6.  Zgodnie z art. 9 pkt 11 ustawy z 27.8.2009 r. o finansach publicznych7, sektor finansów publicznych tworzą uczelnie publiczne, a zatem wspomniane podmioty należą do kategorii, która może wykorzystywać narzędzia ugodowego rozwiązywania sporów prawnych we własnej działalności. Celem niniejszego artykułu jest ocena regulacji prawnych dotyczących rozwiązywania sporów prawnych o charakterze wewnętrznym, jak i zewnętrznym przy wykorzystaniu mediacji. W odniesieniu do sporów zewnętrznych ocenie poddana zostanie dopuszczalność zawarcia ugody przez uczelnie publiczne działające jako jednostki sektora finansów publicznych8. Przedmiotem rozważań w zakresie sporów wewnętrznych będzie regulacja mediacji w toku postępowania wyjaśniającego i dyscyplinarnego wprowadzona ustawą z 20.7.2018 r. – Prawo o szkolnictwie wyższym i nauce9, w szczególności przepisy rozporządzenia MNiSW z 25.9.2018 r. w sprawie szczegółowego trybu prowadzenia mediacji, postępowania wyjaśniającego i postępowania dyscyplinarnego w sprawach odpowiedzialności dyscyplinarnej nauczycieli akademickich, a także sposobu wykonywania kar dyscyplinarnych i ich zatarcia10. Rozważania szczegółowe zostaną poprzedzone przedstawieniem regulacji statusu uczelni publicznych w prawie polskim. Umożliwi to rozważenie zasadności wprowadzenia opisanych zmian, jak i ocenę ewentualnych jej mankamentów.Status uczelni publicznych w prawie polskim Uczelnie publiczne są jednostkami sektora finansów publicznych11, a zatem wiążą je szczególne zasady wydatkowania środków publicznych. Należy jednak zauważyć, że JSFP są jedynie uczelnie publiczne. Zgodnie z art. 7 ust. 1 pkt 1 SzWiNPr, system szkolnictwa wyższego i nauki tworzą między...