Abstrakt
I. Uwagi wprowadzające W grudniu 2019 r. w mieście Wuhan w Chinach wybuchła epidemia wirusa COVID-19 powodującego chorobę SARS-CoV-2, zwanego również potocznie koronawirusem. Następnie z Chin epidemia rozprzestrzeniła się do prawie wszystkich krajów świata i została oficjalnie uznana przez WHO za pandemię 11.3.2020 r.1 Ograniczenia w poruszaniu się, zmiany w funkcjonowaniu poczty, przymusowe kwarantanny nakładane na obywateli oraz zamknięte szkoły, przedszkola i żłobki wpłynęły na funkcjonowanie wielu firm na całym świecie, zmuszając je do przejścia na pracę zdalną i wdrożenia odpowiednich ku temu rozwiązań technologicznych. Rozprzestrzenianie się epidemii nie pozostało również obojętne dla wymiaru sprawiedliwości. Pandemia dotknęła znaczną większość krajów na świecie, które wdrożyły różne rozwiązania mające na celu zminimalizowania problemów związanych z dostępem do wymiaru sprawiedliwości. W zależności od kraju różne były też proceduralne ograniczenia możliwości wprowadzania nowych rozwiązań. Niniejszy artykuł ma na celu omówienie ograniczeń proceduralnych polskich sądów powszechnych i stałych sądów polubownych. W artykule zostały również porównane działania podjęte przez ustawodawcę, sądy powszechne oraz stałe sądy polubowne w obliczu wybuchu epidemii COVID-19 w Polsce.II. Ograniczenia proceduralne sądów powszechnych wynikające z KPC i regulaminu urzędowania sądów powszechnych1. Zasady doręczania pism W polskim systemie prawnym wszczęcie procesu cywilnego następuje wraz z momentem złożenia pozwu. Kwestia ta uregulowana jest w art. 165 § 2 KPC, zgodnie z którym 53wniesienie pisma do sądu jest równoznaczne z oddaniem pisma procesowego w polskiej placówce pocztowej operatora wyznaczonego w rozumieniu ustawy z 23.11.2012 r. – Prawo pocztowe2 lub w placówce pocztowej operatora świadczącego pocztowe usługi powszechne w innym państwie członkowskim Unii Europejskiej. Sąd Najwyższy stoi na stanowisku, że oddanie pisma procesowego w polskiej placówce pocztowej operatora publicznego jest równoznaczne z wniesieniem go do sądu3. Omawiany przepis dopuszcza również wniesienie pisma do sądu poprzez wprowadzenie go do systemu teleinformatycznego. Niestety działanie wspomnianego systemu teleinformatycznego ograniczone jest wyłącznie do elektronicznego postępowania upominawczego, w którym zgodnie z art. 50531 KPC wszystkie pisma, włącznie z pozwem, wnoszone są wyłącznie za pośrednictwem tego systemu. Zgodnie z art. 125 § 21a KPC, dokonanie wyboru wnoszenia pism procesowych za pośrednictwem systemu teleinformatycznego oraz dalsze wnoszenie tych pism za pośrednictwem tego systemu jest dopuszczalne, jeżeli z przyczyn technicznych, leżących po stronie sądu, jest to możliwe. Jak podkreśla się w doktrynie, wprowadzenie tego przepisu było spowodowane tym, że na dzień dzisiejszy sądy nie mają odpowiedniej infrastruktury telekomunikacyjnej4. Informacje w tym zakresie znajdują się m.in. na stronach internetowych sądów. Przykładowo Sąd Okręgowy w Warszawie na dedykowanej mu stronie internetowej opublikował informację, że nie przewidziano w nim możliwości składania pism drogą elektroniczną, a zatem w związku z wyżej wymienionym artykułem pismo wniesione w taki sposób nie wywoła skutków prawnych5. Istnieje również możliwość złożenia pozwu i innych pism w toku postępowania poprzez biura podawcze sądu, które pozwalają na komunikowanie się z sądem przez interesantów z pominięciem drogi pocztowej. Szczegółowe zasady doręczeń pism w postępowaniu cywilnym zostały uregulowane w art. 131–147 KPC. Zgodnie z art. 131 KPC, sąd dokonuje doręczeń przez operatora pocztowego w rozumieniu ustawy z 23.11.2012 r. – Prawo pocztowe, osoby zatrudnione w sądzie lub sądową służbę doręczeniową. Powyższy przepis znajduje zastosowanie do wszelkiego rodzaju pism, w tym do orzeczeń wydawanych w sprawie. Sąd może również dokonywać doręczeń za pośrednictwem komornika w sposób określony w ustawie z 22.3.2018 r. o komornikach sądowych6. Ustawodawca przewidział również możliwość elektronicznego doręczenia. Zgodnie z art. 1311 § 1 KPC, sąd dokonuje doręczeń za pośrednictwem systemu teleinformatycznego, jeżeli adresat wniósł pismo za pośrednictwem systemu teleinformatycznego albo dokonał wyboru wnoszenia pism za pośrednictwem systemu teleinformatycznego. Pismo uznaje się za doręczone w chwili wskazanej w elektronicznym potwierdzeniu odbioru korespondencji. W przypadku braku takiego 54potwierdzenia doręczenie elektroniczne uznaje się za skuteczne po upływie 14 dni od daty umieszczenia pisma w systemie teleinformatycznym. Osobno uregulowane zostały zasady doręczania pism procesowych między pełnomocnikami profesjonalnymi w toku sprawy, którzy w myśl art. 132 § 1 KPC doręczają sobie nawzajem bezpośrednio odpisy pism procesowych z załącznikami, i zobowiązani są do zamieszczenia oświadczenia o doręczeniu odpisu pisma drugiej stronie albo o jego nadaniu przesyłką...