Abstrakt

Uwagi wprowadzające Szybkość jest jedną z podstawowych wartości sądowego stosowania prawa, jednym z warunków skuteczności zarówno działalności sądów, jak i skuteczności w ogóle. Prawo do sądu traci na znaczeniu, gdy wikła zainteresowanego w przewlekłe, długotrwałe procesy i poza nakładem energii i środków finansowych nie przynosi mu żadnego pożytku. Analiza bogatego orzecznictwa Europejskiego Trybunału Praw Człowieka dotyczącego skarg na naruszenie przez państwa-strony postanowień art. 6 ust. 1 Konwencja z 4.11.1950 r. o Ochronie Praw Człowieka i Podstawowych Wolności1 uzasadnia wniosek, że sąd ten przyjmuje jako zasadę, że niezachowanie rozsądnego terminu rozpatrzenia sprawy stanowi formę naruszenia prawa do sądu uzasadniającą przyznanie stronie stosownego zadośćuczynienia, a niekiedy i odszkodowania. Sąd ten nie ustalił sztywnych granic czasowych postępowania sądowego, przekroczenie których mogłoby być automatycznie uznane za naruszenie prawa do sądu. Dla oceny tej jest przy tym obojętne, czy przewlekłość postępowania spowodowana jest przeciążeniem sądów na skutek nadmiernej liczby spraw, koniecznością stosowania skomplikowanych procedur czy też kłopotami organizacyjnymi i finansowymi sądów, względnie innych organów (np. organów administracyjnych). W rezultacie o istnieniu przewlekłości postępowania sądowego można mówić zawsze w przypadku długotrwałej i całkowitej bezczynności sądu w formalnie toczącym się postępowaniu2. Niewątpliwie w tym ujęciu konstytucyjny nakaz rozpatrzenia sprawy „bez nieuzasadnionej zwłoki”3 czy też zawarty w art. 6 ust. 1 Konwencji wymóg przeprowadzenia postępowania „w rozsądnym terminie”, są w pierwszej 41kolejności skierowane do samych sądów, wymagając od nich przeprowadzenia postępowania szybko i sprawnie. Z drugiej jednak strony adresatami nakazów zawartych w tych normach jest ustawodawca i władza wykonawcza. Ich obowiązkiem jest stworzenie takich prawnych, organizacyjnych, finansowych i kadrowych warunków funkcjonowania sądów, aby te miały obiektywne możliwości przestrzegania konstytucyjnej zasady sprawnego rozpatrywania spraw4.Rozpatrzenie sprawy w rozsądnym terminie w związku z reformą sądownictwa administracyjnego wprowadzoną w 2004 r. Od początku działalności Naczelnego Sądu Administracyjnego...