Abstrakt

Uwagi wprowadzające ADR stanowi skrót pierwszych liter angielskiego wyrażenia Alternative1 Dispute Resolution, oznaczającego alternatywne rozwiązywanie sporów2. Sformułowanie to zostało stosunkowo niedawno wprowadzone, gdyż prawdopodobnie nie istniało jeszcze pod koniec lat 70. ubiegłego wieku3. Ogólny akronim ADR obejmuje wszystkie metody rozwiązywania sporów poza postępowaniem sądowym (zakres znaczeniowy pojęcia ADR)4, 17choć niektórzy autorzy przyjmują, że ruch ADR powstał także w opozycji do arbitrażu5. S. Pieckowski, prezentując obydwa stanowiska oraz przyjmując szerokie rozumienie terminu ADR, stwierdza, że dychotomia ta ma charakter czasowy i powinna ją zakończyć regulacja prawna w postaci umowy międzynarodowej czy ustawy modelowej na wzór ustawy modelowej UNCITRAL w sprawie międzynarodowej koncyliacji6. Nie wydaje się jednak, żeby kwestię przynależności arbitrażu do metod ADR można zostawić wyłącznie prawodawstwu. Konieczne jest także doktrynalne rozstrzygnięcie tej kwestii. Poza tym konkretna regulacja o charakterze ogólnym, o ile kiedykolwiek powstanie, powinna opierać się na rzetelnych analizach historycznych i ideowych ruchu ADR oraz instytucji arbitrażu. Nie może ona pomijać także kwestii samego pojęcia ADR. Z kolei dokładne ustalenie znaczenia terminu ADR wymaga przyjrzenia się treści składających się na niego słów. Przedmiotem niniejszej pracy będzie analiza poszczególnych elementów pojęcia „alternatywnego rozwiązywania sporów” (ADR). W oparciu o nią nastąpi próba odpowiedzi na pytanie, czy termin ten obejmuje również arbitraż i negocjacje. Ponadto wskazane zostaną również propozycje zmiany tego terminu oraz ich ocena, a także rozważona zostanie zasadność pomysłów zmierzających do zastąpienia go inną terminologią. W efekcie wskazane zostanie, w jakim znaczeniu i w jaki sposób termin ten powinien być używany w języku polskim.18Alternatywne, czyli jakie i wobec czego? Kiedy mówimy o tym, że jakieś rozwiązanie jest „alternatywne”7 (alternative) wobec innego, to uznajemy, że ma ono doprowadzić do podobnego celu, ale przy użyciu innych sposobów, metod czy środków. Jednocześnie zakładamy, że ma ono być z uwagi na przyjęte kryteria lepsze od tego, które było proponowane do tej pory. Zatem możemy stwierdzić, że w założeniu ADR miały być doskonalszą od wymiaru sprawiedliwości drogą rozwiązywania sporów8. Lepszą w tym znaczeniu, że szybszą, tańszą, pozwalającą na utrzymanie poprawnych kontaktów między zwaśnionymi stronami9. Dodatkowo, ADR postrzegane może być jako zapewniające w wyższym stopniu etyczność prawa...