Abstrakt

Wprowadzenie Zmiany wprowadzone do systemu prawnego 1.1.2016 r. wraz z wejściem w życie ustawy z 10.9.2015 r. o zmianie niektórych ustaw w związku ze wspieraniem polubownych metod rozwiązywania sporów1 miały w intencji ustawodawcy za zadanie spopularyzowanie instytucji mediacji. Liczono zwłaszcza na wzrost wykorzystania mediacji w sprawach gospodarczych2. Wolą ustawodawcy było odciążenie sądów poprzez wzrost liczby postępowań mediacyjnych podejmowanych na skutek umowy stron lub prowadzonych z wniosku o mediację przed wytoczeniem powództwa3. Zgodnie z założeniami przyjętymi przez ustawodawcę, wspomniany powyżej cel wprowadzenia zmian miałby być osiągnięty w wyniku przyjęcia rozwiązań zmierzających do większego przybliżenia stronom sporu instytucji mediacji, wprowadzenia rozwiązań poszerzających zakres możliwości przeprowadzenia mediacji, w szczególności mediacji sądowej, przyjęciu rozwiązań zabezpieczających interes strony inicjującej mediację pozasądową przedprocesową, chroniąc ją przed przedawnieniem roszczenia. Innymi narzędziami przewidzianymi przez ustawodawcę w powyższym zakresie były rozwiązania sprzyjające wzmocnieniu podstawowych zasad mediacji na poziomie ustawowym, wzmacniające profesjonalizm funkcji mediatora i świadczonych przez niego usług, zabezpieczające sprawny przebieg mediacji oraz wprowadzające zachęty ekonomiczne dla stron sporu korzystających z mediacji4. Jednak w ocenie J. Szwai i K. Jasińskiej, ustawodawca pominął wiele praktycznych aspektów funkcjonowania nowych regulacji w polskich realiach rozwiązywania sporów między 21stronami. Niedopatrzenie ustawodawcy spowodować może znaczne perturbacje w drodze do osiągnięcia zamierzonego, skądinąd szczytnego celu, wprowadzonych zmian prawnych oraz może, w przypadku nieodpowiedniego i bezrefleksyjnego stosowania nowych przepisów w praktyce, przyczynić się do wydłużenia czasu trwania postępowań sądowych5. W zakresie kosztów mediacji należy wspomnieć o ich włączeniu do kosztów sądowych, w sytuacji, gdy to sąd kieruje strony na mediację, umożliwiającym stronie ubieganie się o zwolnienie od kosztów mediacji w ramach zwolnienia strony od ponoszenia kosztów sądowych6. W naszych rozważaniach podejmiemy także tematykę dobrowolności mediacji w świetle zmienionej regulacji prawnej. Jest to w naszym przekonaniu istotne zagadnienie z uwagi na ogólne zasady mediacji, z których to właśnie cecha dobrowolności mediacji zaliczana jest do podstawowych zasad postępowania mediacyjnego7 i wydaję się być wśród nich cechą najistotniejszą8. W doktrynie wskazuje się, że dobrowolność mediacji zachodzi wówczas, gdy strony wyrażą wolę rozwiązania sporu w taki sposób, iż będą uprawnione w każdej chwili do rezygnacji z dalszego uczestnictwa w procesie mediacyjnym9 i to na każdym etapie postępowania10. Aktywność sądu ograniczona jest wyłącznie do informowania o instytucji mediacji i podejmowania inicjatywy jej wszczęcia, jednakże bez powstania równoczesnego obowiązku stron w zakresie osiągnięcia ugody11. Rozważyć należy dodatkowo, czy wprowadzenie 1.1.2016 r. nowych regulacji prawnych wspierających polubowne metody rozwiązywania sporów wpływa w jakimkolwiek stopniu na zasadę dobrowolności mediacji i czy nie naruszona jest tym samym konstytucyjna zasada prawa obywatela do sądu12. Wprowadzone nowelą z 10.9.2015 r. zmiany w ustawodawstwie mają jednocześnie za zadanie zapewnić w sposób bardziej kompleksowy i efektywny implementowanie postanowienia dyrektywy unijnej w sprawie niektórych aspektów mediacji w sprawach cywilnych i handlowych do polskiego systemu prawnego13.Dążenie do ugodowego załatwienia sprawy – obowiązek czy powinność sądu? Jedną z analizowanych zmian wprowadzonych ustawą...