ADR. Arbitraż i Mediacja

nr 3/2018

Mediacja z udziałem nieletniego – wybrane aspekty

Jolanta Kajfasz
absolwentka kierunku prawo na Uniwersytecie Jagiellońskim
Abstrakt

Wprowadzenie Przed rozpoczęciem rozważań należy zwrócić uwagę na rozróżnienie pomiędzy osobą nieletniego i małoletniego. Małoletnim jest, zgodnie z art. 10 KC, co do zasady osoba, która nie ukończyła lat 18. Nieletnim zaś jest, zgodnie z art. 1 ustawy o postępowaniu w sprawach nieletnich1 – w zakresie postępowania w sprawach o czyny karalne, osoba pomiędzy 13. a 17. rokiem życia, w zakresie zapobiegania i zwalczania demoralizacji – osoba, która nie ukończyła lat 18, a w zakresie wykonywania orzeczonych środków osoba do ukończenia 21. roku życia. Mediacje w postępowaniu z udziałem nieletniego oraz małoletniego nie od dzisiaj stanowią temat problematyczny. Nie tylko dlatego, że podmiotami poddanymi mediacji są niejednokrotnie jednostki nierozwinięte na tyle społecznie, aby rozumieć znaczenie czynu, którego są zarówno sprawcami jak i pokrzywdzonymi, ale także dlatego, że nierzadko są to jednostki zdemoralizowane. W stosunku do nieletnich sprawców czynu zabronionego mediacja ma szczególne znaczenie. Z jednej strony wskazuje na nastawienie nieletniego sprawcy do czynu (które następnie znajduje przełożenie w sądowym wymiarze kary), z drugiej strony powinna mieć działanie prewencyjne, dzięki któremu nieletni powstrzyma się w przyszłości od ponownego dokonania czynu zabronionego. Należy też zwrócić uwagę na fakt, że mediacji poddawani są również małoletni pokrzywdzeni, których psychika w wyniku przestępstwa została znacząco zachwiana. W tych przypadkach na dopuszczalność przeprowadzenia mediacji powinien mieć wpływ zarówno wiek nieletniego, stopień jego rozwoju psychicznego oraz jego rozeznanie dotyczące sensu mediacji oraz osoby sprawcy przestępstwa2. W związku z powyższym szczególną uwagę należy poświęcić nie tylko zagadnieniom, w których mediacja z udziałem nieletniego winna być dopuszczona, ale również na osobę 49mediatora, a także na sposób i miejsce przeprowadzonych mediacji. W związku ze znaczeniem postępowania mediacyjnego należałoby zastanowić się również nad udziałem nieletniego w mediacji oraz na przyznanych mu uprawnieniach oraz roli jego przedstawicieli ustawowych...