Abstrakt

Wprowadzenie Zdeterminowanie skuteczności zapisu na sąd polubowny w sytuacji wygaśnięcia bądź nieważności czynności prawnej (zawartej umowy) stanowi kwestię wysoce relewantną z punktu widzenia uczestników obrotu prawnego. Podmioty prawne implementujące do postanowień umownych klauzulę arbitrażową powinny mieć świadomość, jak daleko sięgają skutki przekazania sądowi polubownemu jurysdykcji nad sporami wynikłymi z określonej umowy, gdyż moc tejże klauzuli może utrzymywać się w czasie mimo zgodnego z prawem unicestwienia skutków czynność prawnej. Kluczowa z perspektywy wskazanego zagadnienia, a zatem relacji pomiędzy zapisem na sąd polubowny, zamieszczonym w umowie głównej bądź odrębnej umowie, a samą umową główną, jest tzw. zasada autonomii klauzuli arbitrażowej (autonomy of the arbitration clause), która często ujmowana jest łącznie z zasadą Kompetenz-Kompetenz, tj. generalnym uprawnieniem sądu arbitrażowego do orzekania o swej właściwości. Choć obie zasady prima facie mają odrębny charakter i samodzielną treść, przyświeca im wspólny cel 35w postaci niedopuszczenia do interwencji sądu powszechnego w sprawie, w której właściwe jest poddanie sporu pod rozstrzygnięcie sądu polubownego1. Tworzą tym samym spójną podstawę regulującą sferę rozstrzygania sporów dotyczących jurysdykcji arbitrażowej2. Zasady te, szeroko dyskutowane na gruncie prawa międzynarodowego, zostały implementowane do prawa polskiego w 2005 r.3 wraz z wprowadzeniem Części piątej KPC4. W treści art. 1180 § 1 KPC zostały bezpośrednio odzwierciedlone postanowienia art. 16 ust. 1 ustawy modelowej UNCITRAL z 1985 r.5, która w przeciwieństwie do Konwencji nowojorskiej z 1958 r.6 i Konwencji genewskiej z 1961 r.7explicite rozstrzygała dotychczasowe kontrowersje dotyczące autonomicznego charakteru klauzuli arbitrażowej. Zaczerpnięcie rozwiązań z ustawy modelowej przez wielu europejskich ustawodawców sprawia, że obecne brzmienie art. 1180 § 1 KPC jest bardzo zbliżone lub wręcz tożsame z rozwiązaniami przyjmowanymi m.in. w prawie niemieckim, austriackim, włoskim czy angielskim8. Artykuł 1180§ 1 KPC wyraźnie upoważnia sądy arbitrażowe do...