Abstrakt

Wstęp Niemalże każda interwencja policji wiąże się z zaistnieniem konfliktu. Spór pomiędzy dwoma stronami, pomimo zaangażowania służb mundurowych, nie musi jednak kończyć się konfrontacją przed sądem i wydaniem wyroku. Istnieją inne narzędzia umożliwiające, już na etapie postępowania przygotowawczego, rozwiązanie konfliktu w sposób polubowny i satysfakcjonujący dla obu stron. Alternatywne metody rozwiązywania sporów (Alternative Dispute Resolution – ADR) były początkowo stosowane głównie w sporach z zakresu prawa pracy i prawa cywilnego, jednak szybko zauważono, że mogą one spełniać równie ważną i pożyteczną rolę w rozwiązywaniu konfliktów zaistniałych na płaszczyźnie prawa karnego i wykroczeń. Uzyskanie porozumienia w ten sposób, w początkowej fazie postępowania, pozwala stronom dotkniętym zachowaniem kryminalnym uniknąć stygmatyzacji jako sprawcy lub ofiary czynu1. Oddanie sprawiedliwości w ręce skonfliktowanych stron i możliwość podjęcia przez nie dobrowolnie dialogu – w następstwie którego często dochodzi do konsensusu i pojednania – wychodzi naprzeciw społecznej potrzebie ułatwienia dostępu do wymiaru sprawiedliwości i promuje jego pozytywny wizerunek. Ponadto, zastosowanie ADR w sporach z zakresu prawa karnego i wykroczeń daje stronom możliwość naprawienia zaistniałej szkody i krzywdy, umożliwiając im utrzymanie poprawnych relacji w przyszłości.75Alternatywne Metody Rozwiązywania Sporów w służbie policji Do katalogu Alternatywnych Metod Rozwiązywania sporów można zaliczyć mediację, negocjacje i arbitraż2. Ze względu na charakter i specyfikę prowadzonych spraw, policjanci w swojej pracy wykorzystują mediację i negocjacje.Mediacja Mediacja jest to dobrowolne i poufne postępowanie ugodowe, w którym bezstronna i neutralna osoba trzecia (mediator) pełni rolę moderatora dialogu pomiędzy skonfliktowanymi stronami3. Mediator nie sugeruje stronom konkretnych rozwiązań i nie ocenia ich postępowania, a jedynie ułatwia im przeprowadzenie rozmowy i dba o to, aby w trakcie spotkania mediacyjnego przestrzegano zasad wzajemnego szacunku, a wypracowane w jego toku postanowienia nie naruszały w rażący sposób dóbr i praw żadnej ze stron4. Poprzez mediację strony negocjując ze sobą, samodzielnie dochodzą do porozumienia i kształtują postanowienia ugody, którą na zakończenie całego postępowania sporządza mediator5. Strony podpisują ugodę, zobowiązując się do jej wzajemnego przestrzegania6. Mediacja może być w każdej chwili przerwana, a jej przebieg i postanowienia ugody są poufne – nie można powoływać się na nie przed sądem7. Postępowanie mediacyjne powinno odbywać się w neutralnym miejscu i w sprzyjających, komfortowych warunkach. Mediatorem jest zazwyczaj osoba wpisana na listę mediatorów8, prowadzoną przez właściwy sąd okręgowy – policjanci kierując sprawę do mediacji mogą wskazać osobę mediatora, musi on jednak zostać zaakceptowany przez strony. Rolę mediatora może pełnić także policjant. Aby jednak tak się stało, muszą zostać spełnione wymogi bezstronności i akceptowalności, a także inne, formalne przewidziane rozporządzeniem. W praktyce, policjanci często podejmują działania, które w swojej formie przypominają mediację, jednak nie jest to postępowanie sformalizowane i uwzględniane w statystykach policyjnych – po prostu starają się w naturalny sposób załagodzić konflikt9.76Negocjacje Negocjacje są dwustronnym procesem dochodzenia do porozumienia, z wykorzystaniem rozmaitych technik komunikacyjnych10. W przeciwieństwie do mediacji, nie występuje w nich neutralna, bezstronna osoba trzecia. Podczas negocjacji strony same dobierają...