Abstrakt

Uwagi wprowadzające W teorii ocena dowodów może mieć w określonej procedurze adjudykacyjnej charakter formalny, czyli zostać oparta o system reguł dowodowych, albo być przeprowadzana w sposób swobodny przez organ rozstrzygający sprawę (swobodna ocena dowodów)1. Obowiązywanie drugiej z wymienionych teorii oceny dowodów zarówno w arbitrażu ogółem, jak też w arbitrażu międzynarodowym – we wszelkich sprawach z elementami zagranicznymi z siedzibą w Polsce i nie tylko – nie budzi żadnych poważniejszych wątpliwości2. Jak pokażą dalsze rozważania, niezależnie od tego często sugeruje się, że moc dowodowa poszczególnych środków dowodowych w arbitrażu międzynarodowym jest z natury zróżnicowana. W związku z konsensualnym charakterem arbitrażu międzynarodowego należy także wziąć pod uwagę teoretyczną możliwość wprowadzenia w określonym sporze arbitrażowym elementów formalnej oceny dowodów w wyniku ustaleń proceduralnych stron i arbitrów. Podobnie jak w doktrynie procesu cywilnego, zagadnienie swobodnej oceny dowodów można w arbitrażu międzynarodowym oddzielić od spokrewnionej z nim problematyki dopuszczalności poszczególnych dowodów (apriorycznej oceny dowodów)3. Tym samym swobodna ocena dowodów zostanie w artykule przedstawiona tylko w odniesieniu do ich 39oceny aposteriorycznej w arbitrażu międzynarodowym, a zatem oceny dokonywanej po przeprowadzeniu postępowania dowodowego. Ocena taka odbywa się po zakończeniu rozprawy, która zasadniczo zamyka postępowanie dowodowe i daje arbitrom okazję do przedyskutowania materiału dowodowego (do dyskusji może dojść nie tylko przy okazji fizycznego spotkania, ale także podczas telekonferencji, może też przybrać postać wymiany korespondencji elektronicznej). Niemniej przepisy instrumentów arbitrażowych omówione dalej pozwalają w większości przypadków rozciągać zakres swobodnej oceny dowodów również na ocenę aprioryczną. Warto zwrócić uwagę, że ich przepisy przeważnie sytuują w ramach tej samej jednostki redakcyjnej postanowienia dotyczące dopuszczalności dowodów obok sąsiadujących z nimi postanowień odnoszących się do oceny aposteriorycznej (najczęściej oddzielanych ledwie przecinkiem). Rozdzielenie problematyki apriorycznej i aposteriorycznej oceny dowodów w arbitrażu międzynarodowym na dwa osobne zagadnienia jest więc do pewnego stopnia kwestią gustu. Stanowi wyraz poszanowania dla doktryny polskiego procesu cywilnego.Przepisy statuujące zasadę swobodnej oceny dowodów Przykładami postanowień, ulokowanych na różnych poziomach regulacji postępowania dowodowego w arbitrażu międzynarodowym, stwierdzających, że określenie dopuszczalności, wiarygodności, znaczenia i wagi dowodów jest kompetencją sądu arbitrażowego są m.in. następujące przepisy (nazwy skrócone bez definiowania poszczególnych instytucji, pełne nazwy przywoływanych instrumentów podane są w przypisach):– art. 19 ust. 2 zd. 2 pr. modelowego UNCITRAL4;– art....