Abstrakt

IV. Moment zawarcia i forma umowy arbitrażowej dokonywanej z udziałem konsumenta (art. 11641 § 1 KPC)1. Powiązanie wykładni art. 11641 § 1 KPC (odnoszącego się do sporów konsumenckich) z interpretacją art. 1164 KPC (dotyczącego sporów z zakresu prawa pracy) Zgodnie z treścią nowego art. 11641 § 1 zd. 1 KPC, zapis na sąd polubowny obejmujący spory wynikające z umów, których stroną jest konsument, może być sporządzony tylko po powstaniu sporu i wymaga zachowania formy pisemnej. Regulacja z art. 11641 § 1 zd. 2 KPC stanowi z kolei, że w takiej sytuacji przepisu art. 1162 § 2 KPC nie stosuje się. Artykuł 11641 § 1 KPC odpowiada w swej treści brzmieniu art. 1164 KPC, odnoszącemu się do zapisu na sąd polubowny dotyczącego sporów z zakresu prawa pracy1. W związku z tym, dokonując analizy art. 11641 § 1 KPC warto nawiązać do wykładni regulacji z art. 1164 KPC2.52. Zdatność arbitrażowa sporów z zakresu prawa pracy a zdatność arbitrażowa sporów konsumenckich Na wstępie wypada w tym kontekście odnotować, że pierwotnie zdatność arbitrażowa sporów z zakresu prawa pracy była wyłączona z uwagi na brzmienie d. art. 697 § 1 in fine KPC3. Powołany przepis został uchylony na mocy ustawy z 28.7.2005 r. o zmianie 6ustawy – Kodeks postępowania cywilnego4, która weszła w życie 1.1.2006 r. Tym samym zniesiony został zakaz dokonywania zapisów na sąd polubowny odnoszących się do sporów w zakresu prawa pracy. Ustawodawca wprowadził równocześnie regulację z art. 1164 KPC, statuującą wymogi umowy arbitrażowej dotyczącej tego rodzaju sporów5. Przepis d. art. 697 § 1 in fine KPC nie posiadał natomiast swojego odpowiednika w zakresie dotyczącym sporów konsumenckich. Ustawodawca nie zdecydował się również na uregulowanie omawianej kwestii nowelizacją z 2005 r. – nie dokonał wówczas bowiem analogicznego kroku, jak wprowadzenie regulacji z art. 1164 KPC, odnoszącej się do umowy arbitrażowej dotyczącej sporów z zakresu prawa pracy6. W konsekwencji przedstawiciele doktryny dyskutowali kwestię zdatności arbitrażowej sporów konsumenckich – w szczególności z uwagi na fakt, że umowa arbitrażowa została zaliczona do katalogu klauzul abuzywnych w oparciu o regulację z art. 3853 pkt 23 KC7. 7Słusznie podnosił jednak w tym kontekście M. Pietraszewski wskazując, że „ustawodawca wykazał się pewną niekonsekwencją, formułując art. 3853 pkt 23 KC, a to dlatego, że z jednej strony nakazuje (w razie wątpliwości) uznawać za abuzywne postanowienie zawierające zapis na sąd polubowny w sporach z udziałem konsumentów, a z drugiej zaś strony dość szeroko kształtuje arbitraż w sprawach konsumenckich, także poprzez powoływanie stałych konsumenckich sądów polubownych”8. W związku z tym, mając na uwadze kontrowersje pojawiające się na gruncie analizowanej problematyki, B. Gnela podnosiła z kolei postulat de lege ferenda, aby z uwagi na charakter spraw konsumenckich wprowadzić uregulowanie, zgodnie z którym zawarcie zapisu na sąd polubowny w tego rodzaju sprawach byłoby dopuszczalne dopiero po powstaniu sporu oraz tylko i wyłącznie w formie pisemnej9.3. Założenia dotyczące ochrony pracownika a realizacja postulatów związanych z ochroną konsumenta W nawiązaniu do powyższego warto podkreślić, że dopuszczając poddanie sporów z zakresu prawa pracy pod rozstrzygnięcie sądu polubownego, ustawodawca nie zrezygnował z ochrony pracownika jako słabszej strony stosunku regulowanego przepisami 8prawa pracy10. Zgodnie z brzmieniem art. 1164 zd. 1 KPC, umowa arbitrażowa pomiędzy pracodawcą a pracownikiem może być bowiem sporządzona tylko i wyłącznie po powstaniu sporu11. W konsekwencji niedopuszczalne będzie zatem zawarcie zapisu na sąd polubowny w treści umowy o pracę12. Zamierzeniem ustawodawcy było niewątpliwie uchronienie pracownika przed koniecznością zaakceptowania klauzuli arbitrażowej przy zawieraniu umowy o pracę (jako jednego z jej integralnych postanowień) w obawie, że w przeciwnym razie w ogóle nie dojdzie do zawarcia tej umowy13. Inaczej ujmując,...