Abstrakt

Wstęp Na przestrzeni ostatnich lat na gruncie prawa UE zaobserwować można wzmożoną aktywność legislacyjną instytucji europejskich w zakresie ochrony praw konsumenta1. Ukoronowaniem tych działań było przyjęcie dyrektywy 2011/83/WE o prawach konsumenta2, która do polskiego porządku prawnego została implementowana ustawą z 30.5.2014 r. o prawach konsumenta3. Założeniem wspomnianej dyrektywy było przede wszystkim stworzenie jednolitych regulacji na terenie całej UE w zakresie ochrony praw konsumentów, w szczególności w odniesieniu do umów konsumenckich zawieranych na odległość lub poza lokalem przedsiębiorcy. Implementacja dyrektywy spowodowała istotne zmiany na gruncie prawa polskiego. Dla przykładu można wskazać na wydłużenie terminu na odstąpienie od umowy przez konsumenta z 10 do 14 dni w przypadku umów konsumenckich zawieranych na odległość lub poza lokalem przedsiębiorcy.  Urzeczywistnienie ochrony konsumenckiej nie może jednak odbywać się bez odpowiednich norm o charakterze proceduralnym, zachęcających konsumentów do tego, aby dochodzili swoich praw w sądzie powszechnym lub przed innymi, specjalnie do tego powołanymi instytucjami. Niejednokrotnie, ze względu na błahość przedmiotu sporu, konsumenci nie są zainteresowani dochodzeniem swoich praw4. Zazwyczaj konsumenci obawiają się, że ewentualne koszty postępowania przed sądem i czas, jaki będą musieli poświęcić są nieadekwatne do wartości przedmiotu sporu. Natomiast w przypadku 59przegrania sprawy przed sądem będą musieli pokryć nie tylko swoje koszty, ale także koszty procesowe (w tym koszty zastępstwa procesowego) przedsiębiorcy. Właśnie z tego powodu ustawodawca unijny zwrócił się ku tzw. ADR-om, tj. alternatywnym metodom rozwiązywania sporów (alternative dispute resolutions). Z założenia alternatywne do sądowych metody rozwiązywania sporów mają być szybsze, tańsze i bardziej skuteczne niż procesy sądowe. Wobec tego 21.5.2013 r. została przyjęta dyrektywa 2013/11/UE w sprawie ADR z konsumentami5, a także rozporządzenie 524/2013 w sprawie ODR w sporach konsumenckich6, które stanowią jeden pakiet legislacyjny. Zamierzeniem nowych uregulowań jest ułatwienie konsumentom z krajów UE dostępu do pozasądowych metod rozwiązania sporów z przedsiębiorcami, także tych o charakterze transgranicznym. Już tutaj należy zwrócić uwagę na niebagatelną rolę postępowań ODR (online dipute resolutions), które umożliwiają konsumentom przeprowadzenie postępowania ADR w oparciu o ogólnoeuropejską platformę internetową, za którą odpowiedzialna jest Komisja Europejska7. Platforma ODR8 ma zapewnić konsumentom i przedsiębiorcom jeden punkt dostępu, służący do pozasądowego rozstrzygania sporów drogą online przez podmioty ADR, które będą z nią skomunikowane. Konsument z jednego kraju UE za pośrednictwem platformy ODR będzie mógł wnieść skargę na przedsiębiorcę z innego kraju UE9. Komisja Europejska w komunikacie z 13.4.2011 r. wskazała, że jedną z dwunastu dźwigni na rzecz pobudzenia wzrostu gospodarczego w UE jest udostępnienie konsumentom niedrogich, pozasądowych metod rozstrzygania sporów z przedsiębiorcami, także w przypadku handlu elektronicznego10. Pomysł rozwiązywania sporów z konsumentami drogą online nie jest pomysłem nowym, przy czym do tej pory praktykowany był przede wszystkim przez prywatnych przedsiębiorców prowadzących ogłoszeniowe portale internetowe, takie jak e-bay.com, czy portale pośredniczące w transakcjach finansowych, np. PayPal11. W chwili obecnej trwają prace nad implementacją dyrektywy ADR do polskiego porządku prawnego....