Abstrakt

Glosa aprobująca w zakresie wyszczególnionej tezy, postawionej wyżej (ergo: częściowo aprobująca względem całego orzeczenia) Wprowadzenie  Arbitraż stanowi jedną z form tzw. ADR (ang. alternative dispute resolution), przy czym jest to prywatne sądownictwo, będące alternatywą dla sądownictwa państwowego. Jak słusznie zauważa się w doktrynie, ustawodawca nie wyodrębnił takiej kategorii spraw cywilnych, które podlegałyby wyłącznie załatwieniu w postępowaniu arbitrażowym. W tym przejawia się alternatywny (w stosunku do sądownictwa powszechnego) charakter załatwiania spraw cywilnych w postępowaniu arbitrażowym1. Jedną z cech charakterystycznych dla arbitrażu jest rozpoznawanie sporów przez arbitrów, a więc prywatnych rozjemców, nominowanych przez strony. Artykuł 1174 § 1 KPC nakłada na arbitrów 71obowiązek ujawnienia stronom wszelkich okoliczności mogących budzić wątpliwości, co do ich niezależności i bezstronności. Przymioty te, którymi powinien legitymować się arbiter, są fundamentem i jednym z filarów arbitrażu. Wskazuje się także, że obowiązek zachowania niezależności i bezstronności, jest jednym z podstawowych obowiązków wynikających z umowy receptum arbitrii, zawieranej przez arbitra ze stronami2. Co do charakteru receptum arbitrii, przyjmuje się w doktrynie, że tenże element arbitrażu, niewątpliwie nawiązuje do koncepcji umownej3. Badacze podnoszą również, że zakończenie stosunku prawnego między stronami a arbitrem związane jest przede wszystkim z wygaśnięciem umowy między stronami a arbitrem. Wygaśnięcie umowy powoduje co do zasady zakończenie wykonywania obowiązków przez arbitra4. Przepisy pozwalają na określenie momentu, w którym mandat arbitra wygasa. Koncepcja momentu wygaśnięcia mandatu arbitra została także rozwinięta przez naukę: zasadniczo obowiązki arbitra trwają do momentu wydania wyroku lub postanowienia kończącego postępowanie przed sądem polubownym. (...) Ustawodawca przewidział jednak sytuacje, gdy działania sądu polubownego będą trwały dłużej, a zatem kontynuowane będą prawa i obowiązki arbitra w takim postępowaniu. Ma to miejsce w szczególności w przypadku postępowań rektyfikacyjnych, tj. sprostowania (art. 1200 i 1201 KPC), wykładni (art. 1200 KPC) i uzupełnienia wyroku sądu polubownego (art. 1202 KPC). Są to ustawowe wyjątki od zasady wygaśnięcia mandatu arbitra z chwilą wydania wyroku przez sąd polubowny5.  Co do doktrynalnego określenia standardów bezstronności, to wskazuje się, że arbiter powinien traktować strony „jednakowo”, bez faworyzowania którejkolwiek z nich, czy okazywania jej niechęci. Nie powinien okazywać swoich osobistych odczuć względem uczestników postępowania, które mogłoby sprawiać wrażenie stronniczości w stosunku do któregokolwiek z nich, rozstrzygać spór tylko w oparciu o zgromadzony i dopuszczony w sprawie materiał dowodowy, poddany obiektywnej analizie dokonanej na podstawie ustalonego stanu faktycznego6. Arbiter bezstronny to arbiter, który nie jest stronniczy, a więc nie kieruje się pozamerytorycznymi przesłankami preferującymi jedną ze stron postępowania7.  Natomiast niezależność arbitra należy rozumieć jako wolność od jakichkolwiek powiązań i nacisków, uniemożliwiających bezstronne rozpoznanie sporu. Niezależność...