Abstrakt

Wprowadzenie  Kodeks postępowania cywilnego przewiduje dwa tryby inicjowania postępowania mediacyjnego, tj. na podstawie: (i) umowy o mediację oraz (ii) stosownego postanowienia sądu. Z uwagi na powyższe, w literaturze przyjmowany jest podział mediacji na mediację konwencjonalną, zwaną również umowną (z fr. mediation conventionnelle) oraz mediację ze skierowania sądu, zwaną również sądową (z fr. mediation judiciaire)1. Poprzez umowę mediacyjną należy rozumieć umowę, zgodnie z którą strony poddają spory powstałe lub mogące powstać między nimi w przyszłości do rozstrzygnięcia za pomocą instytucji mediacji, przewidującej skorzystanie z usług osoby trzeciej (mediatora) celem doprowadzenia do ewentualnej ugody pomiędzy stronami2. Zgodnie z aktualnym brzmieniem art. 1831 § 2 KPC, mediację prowadzi się na podstawie umowy o mediację albo postanowienia sądu kierującego strony do mediacji. Przedmiotowa umowa może zostać zawarta również poprzez wyrażenie zgody jednej ze stron, po uprzednim złożeniu wniosku przez drugą stronę, zgodnie z brzmieniem art. 1836 § 1 KPC. Jak wynika z treści komentowanego przepisu do mediacji może dojść także pomimo braku stosownej umowy uprzednio uzgodnionej pomiędzy stronami. Uznać można, że w takiej sytuacji wniosek o przeprowadzenie mediacji zawiera w sobie ofertę zawarcia umowy. Z uwagi na powyższe, należy wskazać, że przedmiotowy wniosek powinien być jak najbardziej szczegółowy, aby przez jego akceptację dochodziło do zawarcia umowy. Zdaniem M. Pazdana, w tym przypadku do zawarcia umowy dochodzi w momencie wyrażenia zgody przez drugą stronę na ofertę zawarcia umowy. Sama oferta zawarcia umowy mieści się we wniosku3.  Umowa o mediację może przybrać dwie postacie: (i) odrębnej umowy lub (ii) klauzuli umownej zawartej w umowie głównej. Nie ma to jednak większego znaczenia dla 5jej skuteczności i oceny prawnej. Według R. Kulskiego, umowa procesowa sporządzona jako oddzielna umowa, jak i odrębna klauzula, ma charakter autonomiczny, a zatem gdyby umowa cywilnoprawna okazała się nieważna, nie implikuje to nieważności samej umowy procesowej. Zdaniem R. Morka umowa mediacyjna może przybrać postać klauzuli mediacyjnej, stając się częścią umowy materialnoprawnej, ale również umowa taka może być elementem kilkuetapowego mechanizmu rozwiązywania sporów określanego mianem multistep dispute resolution clause. Nie ma także przeszkód skorelowania klauzuli mediacyjnej z zapisem na sąd polubowny4.  Jak zostało pośrednio wskazane powyżej, polski ustawodawca nie wprowadził żadnych szczególnych wymogów co do formy umowy o mediację. Umowa o mediację może być zawarta w dowolnej formie: na piśmie, ustnie, w formie aktu notarialnego, a także poprzez czynności dorozumiane (per facta concludentia)5. W szczególności może zostać zawarta przy zawieraniu przez strony w umowie głównej albo może zostać zawarta jako umowa samodzielna.  Sama doniosłoś mediacji przejawia się w tym, że prowadzi do powstania stosunków umownych między mediatorem a stronami, a także stronami a instytucją,...