Abstrakt

Wprowadzenie  Mediacja wprowadzona została do Kodeksu postępowania cywilnego ustawą z 28.7.2005 r.1. W założeniu nowelizacji, mediacja miała stworzyć alternatywę dla sformalizowanego, czasochłonnego i kosztownego postępowania sądowego, pozostawiając w gestii stron, sposób rozwiązania sporu w ramach odformalizowanego, szybkiego, a zarazem niedrogiego i przede wszystkim niejawnego postępowania mediacyjnego.   Uregulowania zawarte w przepisach Kodeksu postępowania cywilnego obejmują dwie formy wszczęcia mediacji. Mediację określaną w doktrynie jako „mediacja sądowa”, którą inicjują strony lub sąd po wszczęciu postępowania sądowego oraz mediację inicjowaną przez same strony przed wszczęciem postępowania sądowego, na podstawie umowy o mediację, określaną w doktrynie jako mediacja: „pozasądowa”, „przedsądowa”, a niekiedy „kontraktowa”2.41  Samo pojęcie mediacji, w trakcie której strony mogą zawrzeć ugodę, nie zostało zdefiniowane w przepisach Kodeksu postępowania cywilnego3. W doktrynie sformułowano jednak wiele definicji konstruowanych głównie w oparciu o zasady, które odnoszą się bądź to do samego mediatora, bądź też do postępowania mediacyjnego. Najprościej mediację można określić, jako formę negocjacji prowadzonych z udziałem osoby trzeciej – mediatora, którego zadaniem jest, mówiąc ogólnie, pomoc stronom w osiągnięciu porozumienia. Nie powinien on jednak nakłaniać stron do zawarcia ugody, ani też nie jest on, jak twierdzi P. Sobolewski, „doradcą stron”4. Wspomniana pomoc, jako główne zadanie mediatora, powinna polegać na ustaleniu źródła sporu, uświadomienia go stronom oraz niejako „moderowaniu” dyskusji w sposób, który pozwoli na zmniejszenie istniejących między stronami negatywnych emocji i tym samym na znalezieniu płaszczyzny do osiągnięcia porozumienia, w postaci ugody kończącej spór. Można zatem stwierdzić, że celem postępowania mediacyjnego jest znalezienie przez strony takiego rozwiązania, przyjętego w formie ugody, które pozwoli uchylić w całości lub chociażby w części istniejący między nimi spór i w konsekwencji uniknąć postępowania sądowego lub doprowadzić do jego umorzenia. Pożądaną zatem formą zakończenia mediacji będzie zawarcie przez strony ugody kończącej spór.  Poniższa analiza ugody mediacyjnej pozwala na postawienie tezy, że mimo iż nie jest ona instytucją często stosowaną, to niewątpliwie istota postępowania mediacyjnego, w ramach którego strony mogą zawrzeć ugodę, jej charakter prawny, jak również skutki jej zawarcia powodują, że przy pomocy odpowiednio wykwalifikowanego mediatora i przy chociażby minimalnej woli ugodowego zakończenia sporu, może ona stać się dla stron instrumentem, odgrywającym istotną rolę w procesie rozwiązywania sporów.Dążenie sądu do ugodowego zakończenia spraw  Artykuł 10 KPC nakłada na sąd powinność dążenia, w każdym stanie postępowania, do ugodowego załatwienia spraw, w których zawarcie ugody jest dopuszczalne5. Z treści 42powyższego przepisu wynika, że możliwość ugodowego zakończenia spraw, w których ugoda jest dopuszczalna, może nastąpić na każdym etapie postępowania.   W przypadku mediacji sądowej, sąd na podstawie art. 1838 § 1 zd. 1 KPC, może skierować strony do mediacji, w celu ugodowego zakończenia sporu, do momentu zamknięcia pierwszego posiedzenia wyznaczonego na rozprawę. Po zamknięciu tego posiedzenia, sąd może skierować strony do mediacji tylko na ich zgodny wniosek. Oceniając treść tego przepisu w kontekście art. 10 KPC można stwierdzić, że ustanowienie ograniczenia czasowego, w zakresie możliwości skierowania stron do mediacji z inicjatywy sądu (bez wniosku stron) celem zawarcia ugody, wydaje się być nieuzasadnione. Po zamknięciu pierwszego...