Abstrakt

Podejście prawników do mediacji i negocjacji „Jeśli chcesz rozpracować jakiegoś człowieka, musisz znać jego naturę i upodobania, aby móc go prowadzić; jego cele, aby go przekonać; jego słabości i wady, aby go przerazić; tych, którzy go interesują, aby nim rządzić. Kiedy mamy do czynienia z osobami przebiegłymi, zawsze musimy rozważać ich cele, aby w ten sposób ocenić to, co mówią. Dobrze jest powiedzieć im niewiele i tylko to, czego najmniej oczekują. W razie wszelkich trudnych negocjacji nie wolno oczekiwać, że zbierze się plon tuż po zasiewie. Trzeba tę sprawę przygotować, a więc pozwolić jej, by dojrzewała stopniowo”. Francis Bacon  W środowisku prawniczym mediacja często postrzegana jest przez adwokatów i radców prawnych jako pomoc prawna zwaśnionym stronom w zaistniałych konfliktach, jak również reprezentacja stron przed sądami. Aby zwiększyć uczestnictwo prawników w mediacjach oraz negocjacjach, profesor Leonard Riskin zasugerował, żeby popatrzyli oni szerzej na problem klienta, dostrzegli jego interesy pozaprawne oraz znaleźli kreatywne rozwiązania konfliktu. Prawnicy powinni informować swoich klientów o mediacji, gdyż fakt ten może wpłynąć pozytywnie na ich wzajemne relacje, a także na powstanie zaufania między nimi, co w dalszej perspektywie może skutkować dobrą opinią wśród klientów i konkurencyjnością, jeśli chodzi o cenę usług prawnych. Poza tym uczestnictwo prawników w mediacji umożliwia prawnikom lepiej zaplanować swój czas i skoncentrować się na bardziej absorbujących sprawach, na które potrzeba więcej przygotowań1.87  Według opinii niektórych osób mediacja jest tak dobra, jak dobry jest mediator, prawnicy są natomiast gwarancją profesjonalizmu.  Negocjacje z kolei należy rozumieć jako narzędzie do osiągnięcia celu. Uregulowano je, jako tryb zawarcia umowy, w Części ogólnej Kodeksu cywilnego. Artykuł 72 KC wskazuje tylko przesłanki uznania umowy za zawartą w trybie negocjacyjnym. W prawie negocjacje są określane jako stopniowy proces uzgadniania wszystkich postanowień, które są ich przedmiotem. Pojęcie dotyczy zwłaszcza wzajemnego oddziaływania na siebie stron w celu zawarcia konkretnej umowy. Negocjacje są procesem, w którym odbywa się wymiana istotnych dla stron informacji celem podjęcia stanowczej decyzji zawarcia umowy. Negocjacje zmierzające do osiągnięcia porozumienia w zakresie zawarcia umowy są niesformalizowane i nie mają charakteru prawnie wiążącego. W Polsce negocjator jako odrębny zawód przede wszystkim funkcjonuje w kontekście tzw. negocjacji policyjnych, w których zazwyczaj przedłuża on rozmowy z terrorystą (porywaczem, samobójcą) tak długo, jak to jest możliwe, tzn. do chwili, gdy odpowiednie siły będą mogły zareagować. Z tego też względu w niniejszej pracy negocjacjom została poświęcona mniejsza uwaga. W kwestii obrotu gospodarczego negocjatorami są zazwyczaj osoby zarządzające przedsiębiorstwami bądź ich pracownicy wyznaczeni czasowo albo stale do pełnienia tego rodzaju funkcji. Ponadto negocjacje odgrywają znaczną rolę w zawieraniu transakcji handlowych i są niezastąpionym elementem pracy handlowców. Prawnicy zazwyczaj negocjują, reprezentując przedsiębiorstwa, a także jeśli podejmują czynności pojednawcze w zakresie reprezentowania klientów w sporach prawnych. W pierwszym przypadku pracodawca albo zleceniodawca liczy na to, że prawnik negocjator zapewni równocześnie stosowną treść oraz formę porozumienia. W drugim – prawnik wykonujący zadania adwokata albo radcy prawnego zwykle musi podjąć działania odmienne w pewnej mierze od wynikających z tradycyjnie pojmowanej roli prawnika2.Mediacja z rozbudowanymi uprawnieniami mediatora  Profesor Riskin wyróżnił dwa główne rodzaje mediacji: facilitative mediation (classic mediation) oraz evaluative mediation (voluntary settlement conference). W typie mediacji ewaluatywnej mediator zajmuje stanowisko odnośnie do treści, prawnej sytuacji stron i propozycji wstępnego rozwiązania sprawy3. Zazwyczaj kontroluje też przebieg mediacji. Amerykanie określają jego rolę jako „przedstawiciela rzeczywistości” (agent of reality), gdyż oczekuje on od stron pogodzenia...