Abstrakt

I. Uwagi wprowadzające  Podstawy skargi o uchylenie wyroku sądu polubownego1 (art. 1206 § 1 pkt 1–4 KPC) zostały uregulowane na wzór ustawy modelowej UNCITRAL. W porównaniu do przesłanek z d. art. 712 KPC uległy częściowej korekcie mającej na celu ich unowocześnienie. Artykuł 1206 KPC enumeratywnie wylicza podstawy skargi o uchylenie wyroku sądu polubownego. Strona jest zobowiązana powołać się na jedną lub kilka podstaw2.   W doktrynie panuje zgodność, że jest to katalog zamknięty, strony nie mogą poszerzać go w zapisie na sąd polubowny i tylko na podstawie przesłanek z art. 1206 KPC można uchylić wyrok sądu polubownego3. Takie stanowisko zajął również SN, który stwierdził, że „uchylenie wyroku sądu polubownego może nastąpić wyłącznie z przyczyn wymienionych w art. 1206 KPC”4.   Podstawy skargi mają charakter formalny5. Sąd, rozpatrując podstawy uchylenia wyroku zgłoszone przez stronę w skardze, nie jest uprawniony do merytorycznego 57badania sporu między stronami. Niedopuszczalne jest, aby sąd państwowy badał, czy sąd polubowny dokonał właściwych ustaleń faktycznych6 i prawnych. Sąd państwowy, do którego wniesiono skargę o uchylenie wyroku sądu polubownego, nie działa jako sąd drugiej instancji7. Pogląd taki wielokrotnie podzieliły sądy różnych instancji8.  W myśl art. 1206 § 2 pkt 2 KPC naruszenie prawa materialnego może być podstawą uchylenia wyroku sądu polubownego jedynie wtedy, gdy wyrok przez swoją treść jest sprzeczny z podstawowymi zasadami porządku prawnego Rzeczypospolitej Polskiej (klauzula porządku publicznego). W swojej działalności sąd polubowny nie jest związany przepisami prawa materialnego ani procesowego, ani także prawa prywatnego międzynarodowego. Może stosować zasady słuszności lub dowolne prawo9.   Przesłanki wymienione w art. 1206 § 1 i 2 KPC mogą być podniesione przez stronę w skardze10. Przesłanki z § 2 sąd państwowy rozpoznaje ex officio, niezależnie od tego, czy skarżący podniesie je w skardze11. W doktrynie podejmuje się także próby usystematyzowania podstaw skargi. Dokonuje się rozróżnienia na przesłanki kompetencyjne, formalno-proceduralne oraz materialne12.58II. Podstawy uwzględniane na wniosek strony1. Brak zapisu na sąd polubowny oraz jego wadliwość  W myśl art. 1206 § 1 pkt 1 KPC strona może w drodze skargi żądać uchylenia wyroku sądu polubownego, jeżeli brak było zapisu na sąd polubowny, zapis na sąd polubowny jest nieważny, bezskuteczny albo utracił moc według prawa dla niego właściwego13. Ustawa na równi traktuje brak zapisu oraz jego wadliwość. Pojęcie zapisu obejmuje zarówno klauzulę arbitrażową umieszczoną w kontrakcie, jak i kompromis, sporządzone w formie pisemnej14.   Brak zapisu na sąd polubowny należy rozumieć tak, że strony nie złożyły zgodnych oświadczeń woli o poddanie sporu rozstrzygnięciu sądu polubownego15, brak jest klauzuli arbitrażowej w umowie16, gdy umowa o poddanie sporu sądowi polubownemu była zawarta jedynie w celu zawarcia ugody17, nie spełniono warunków wynikających z art. 1163 KPC18, gdy strony zawarły jednocześnie postanowienie o poddaniu sporów rozstrzygnięciu przez sąd polubowny i sądy państwowe lub gdy strony nie zawarły w umowie stanowczego postanowienia...