ADR. Arbitraż i Mediacja

nr 4/2012

O zakresie związania arbitrażu prawem właściwym dla rozstrzygnięcia meritum sporu w międzynarodowym arbitrażu handlowym

Urszula Roguzińska
doktor nauk prawnych, adiunkt w Zakładzie Nauk Prawnych i Samorządu Terytorialnego Wydziału Nauk Prawnych i Ekonomicznych UPH w Siedlcach; sekretarz Sądu Arbitrażowego ds. Energetyki przy IEPiOE; członek OIRP Warszawa
Abstrakt

Uwagi ogólne  Specyfika arbitrażu1 międzynarodowego wyrażająca się jego daleko posuniętą autonomią względem krajowych systemów prawnych daje asumpt do rozważań dotyczących przebiegu „linii demarkacyjnej” między poprowadzeniem i rozstrzygnięciem sporu przez arbitrów a tymi porządkami prawnymi, które w taki czy inny sposób pozostają z nim w związku. Jednym z systemów prawnych krajowych, które mogą wywierać wpływ na arbitraż międzynarodowy, jest prawo właściwe do rozstrzygnięcia przedłożonego arbitrom sporu2. Precyzyjnie rzecz ujmując, będzie chodziło o tę część rozważanego porządku prawnego, którą stanowią przepisy o charakterze bezwzględnie wiążącym. Niniejsze opracowanie dotyczy wyłącznie prawa, według którego nastąpi rozstrzygnięcie meritum sporu, z wyłączeniem wszelkich innych systemów prawnych mogących wywierać wpływ na konkretne postępowanie arbitrażowe o wymiarze międzynarodowym.   Właściwy system prawny może być wybrany przez strony albo – w braku electio iuris stron – wskazany przez arbitra. Arbiter będzie też wyznaczał prawo właściwe dla merytorycznego rozstrzygnięcia sprawy w przypadku braku zgody w tym zakresie między stronami. Wybór prawa przez strony postępowania arbitrażowego  Ze względu na szeroko uznawaną autonomię stron liczne systemy prawne przyznają samym zainteresowanym możliwość wyboru prawa, któremu poddadzą swoje relacje, np. francuski kodeks postępowania cywilnego zarówno w poprzednio obowiązującym 79(art. 1496), jak i znowelizowanym ostatnio (art. 1511)3 brzmieniu stanowi, że arbiter rozstrzyga spór zgodnie z przepisami prawa wybranego przez strony4.   Podobne rozwiązanie zawierają dokumenty międzynarodowe odnoszące się do arbitrażu. Konwencja genewska z 1961 r. o międzynarodowym arbitrażu handlowym wskazuje, że strony pozostają wolne w wyborze prawa, które arbitrzy zastosują do rozstrzygnięcia sprawy (art. VII.1). Opracowane przez UNCITRAL prawo modelowe, w brzmieniu ustalonym w czerwcu 2011 r., podtrzymało w mocy, obowiązujący już pod rządami prawa modelowego w wersji z 1985 r., obowiązek arbitra stosowania prawa wybranego przez strony jako podstawy rozstrzygnięcia o meritum sprawy. W tym ostatnim przypadku warto podkreślić zmianę jakościową,...