Abstrakt

I. Wstęp  Sprawy z zakresu prawa konkurencji można rozstrzygać co do zasady w trybie arbitrażu1. Również prawo konkurencji Unii Europejskiej może być przedmiotem decyzji arbitrażowych. Zasady zastosowania tego prawa budzą jednak ciągle wątpliwości w doktrynie i praktyce.   Niniejszy artykuł analizuje jedynie wybrane aspekty tego skomplikowanego zagadnienia. W części pierwszej omówiono kwestię, czy arbitrzy mają obowiązek czy też jedynie możliwość zastosowania prawa konkurencji UE. W drugiej części analizie poddano zasady współpracy arbitrów z Komisją WE. Niniejszy tekst nie dotyczy aspektów merytorycznych, czyli zagadnienia, jak arbitrzy stosują w rzeczywistości prawo UE, tj. jakie decyzje mogą podjąć i jakie konsekwencje przypisać naruszeniom prawa konkurencji. Tematyka ta wymaga oddzielnej analizy2.II. Obowiązkowe czy fakultatywne zastosowanie prawa konkurencji UE1. Obowiązek zastosowania prawa konkurencji UE  Zastosowanie prawa konkurencji UE w arbitrażu zależy od tego, czy prawo to jest elementem prawa właściwego co do meritum sporu oraz czy miejsce arbitrażu znajduje się w Unii Euroepjskiej czy poza nią. Czynniki te określają sytuacje, w których arbitrzy mają obowiązek zastosować prawo konkurencji UE lub mają jedynie taką możliwość.  Wydaje się, że obowiązek zastosowania prawa konkurencji UE powstaje w dwóch sytuacjach. Pierwsza ma miejsce, kiedy prawo konkurencji UE jest częścią prawa właściwego co 67do meritum sporu, i to bez względu na siedzibę arbitrażu. W tej sytuacji prawo konkurencji UE jest po prostu jednym z elementów prawa właściwego, a dodatkowo ma charakter przepisów wymuszających swoje zastosowanie. Druga sytuacja powstaje wtedy, kiedy miejsce arbitrażu jest w państwie członkowskim UE, nawet jeśli prawo konkurencji UE nie jest częścią prawa właściwego. W tym przypadku zatem to charakter prawa konkurencji jako elementu klauzuli porządku publicznego wymusza jego użycie. Wyraźny obowiązek zastosowania prawa konkurencji UE powstaje jednak jedynie wtedy, gdy choć jedna ze stron podnosi zarzut niezgodności umowy z prawem konkurencji UE. Kwestia stosowania przez arbitrów prawa konkurencji UE ex officio zostanie omówiona osobno w dalszej części niniejszego artykułu.1.1. Prawo konkurencji UE jako element prawa właściwego co do meritum sporu  W pierwszym wariancie prawo właściwe co do meritum sporu jest prawem jednego z państw członkowskich UE, np. francuskim3, lub prawem innego państwa lecz obejmuje jednocześnie prawo konkurencji UE. Przykładem tej ostatniej okoliczności jest wyrok arbitrażowy ICC Nr 9240 z 1998 r., w którym strony przewidziały prawo stanu Ohio jako lex contractus, lecz były także zgodne co do zastosowania prawa konkurencji UE do części umowy dotyczącej prawa konkurencji4. Miejsce arbitrażu nie ma przy tym znaczenia.   Prawo właściwe co do meritum sporu może zostać wyznaczone przez umowę stron lub – gdy jej brak – przez arbitrów5. W przypadku umowy stron powstaje istotna kwestia ważności wyboru prawa, a raczej ważności ewentualnego ograniczenia przez strony zastosowania prawa konkurencji UE. Podobnie jak w innych sprawach dotyczących wyznaczenia prawa właściwego w arbitrażu, ocena ważności wyboru prawa nie podlega prawu wyznaczonemu przez jakąś konkretną normę kolizyjną, gdyż arbitrzy nie są związani żadnym systemem kolizyjnym6. W praktyce unieważnienie umownego wyboru prawa przez arbitrów będzie niezwykle rzadkie. Raczej ograniczą oni skuteczność wyboru prawa lub skuteczność wykluczenia...