Abstrakt

Uwagi wstępne  Problem stosunku b.t.e. do zapisu na sąd polubowny został kilkakrotnie dostrzeżony przez doktrynę1. Relacja art. 96 i 97 Prawa bankowego2 (b.t.e.) do art. 1161 i 1165 KPC (zapis na sąd polubowny i zarzut zapisu na sąd polubowny) nie jest jasna. Zagadnienie ma duże znaczenie praktyczne – wiąże się z możliwością korzystania z jednego z podstawowych przywilejów bankowych3. Nie zostało przy tym dostatecznie rozstrzygnięte ani w literaturze prawniczej, ani w orzecznictwie. Jak do tej pory najpełniejsze opracowanie dotyczące tej sprawy przygotował T. Czech4.Przyczyny problemu  W praktyce typową sytuacją jest, że podczas dokonywania czynności bankowej rekomenduje się uzyskanie od dłużnika pisemnego oświadczenia o poddaniu się egzekucji (art. 97 ust. 1 PrBank). Oświadczenie takie jest warunkiem wystawienia b.t.e. W stosunkach business to business (b2b) bywa ono wręcz warunkiem zawieszającym dokonania 19czynności bankowej5. Równie często zawierany jest w praktyce zapis na sąd polubowny6. Należy wskazać liczne zalety tak zapisu na sąd polubowny, jak i oświadczenia o poddaniu się egzekucji. Powodują one, że w wielu czynnościach bankowych praktyka wymusza ich zastosowanie. Przykładem sytuacji, gdy oświadczenie o poddaniu się egzekucji i zapis na sąd polubowny stosowane są łącznie, jest zawarcie umowy kredytowej z udziałem kilku podmiotów po stronie wierzycieli (głównie w stosunkach b2b).  Praktyka dołączania do czynności bankowych pisemnych oświadczeń o poddaniu się egzekucji jest łatwo wytłumaczalna – choć sama instytucja b.t.e. bywa krytykowana w doktrynie7 – oświadczenie o poddaniu się egzekucji istotnie wzmacnia pozycję banku będącego wierzycielem. Jak stwierdził SN, b.t.e. programowo zakłada ominięcie drogi sądowego postępowania rozpoznawczego8. Jest więc skutecznym „narzędziem wobec nierzetelnych dłużników”9, którego zastosowanie uzasadnione jest przewlekłością postępowań sądowych. Mimo licznych zarzutów natury systemowej wobec b.t.e.10 względy celowościowe powodują, że oświadczenia o poddaniu się egzekucji standardowo towarzyszą wielu czynnościom bankowym.  Podobnemu celowi jak oświadczenie o poddaniu się egzekucji służy w dużym stopniu zapis na sąd polubowny – ma za zadanie pozwolić na rozstrzygnięcie sporu na forum innym niż sądy powszechne. Widoczna jest zatem zasadnicza zbieżność przyczyn, dla których obydwie instytucje są rekomendowane klientom. Dodatkowo trzeba podkreślić, że arbitraż może być nie tylko szybszym i bardziej odformalizowanym sposobem rozstrzygania sporów niż postępowanie sądowe, lecz także ma charakter...