Abstrakt

Wprowadzenie  Sąd Arbitrażowy przy Opolskiej Izbie Gospodarczej (OIG) powołany został 11.6.2008 r. na podstawie art. 5 ust. 2 pkt 4 ustawy z 30.5.1989 r. o izbach gospodarczych (tekst jedn. Dz.U. z 2009 r. Nr 84, poz. 710) i zgodnie z zamiarem jego twórców jest wyodrębnioną i niezależną jednostką organizacyjną Opolskiej Izby Gospodarczej, powołaną do rozstrzygania sporów powstałych w związku z określonymi umownymi lub pozaumownymi stosunkami prawnymi1. Stworzenie Sądu Arbitrażowego było również swoistym wypełnieniem statutowego celu izby zawartego w § 9 pkt 132, który stanowi, że realizuje ona swoje cele przez „polubowne rozstrzyganie sporów wynikłych ze stosunków gospodarczych pomiędzy członkami Opolskiej Izby Gospodarczej oraz pomiędzy członkami i innymi podmiotami oraz pomiędzy innymi podmiotami gospodarczymi, o ile członkowie lub podmioty te wyrażą zgodę na polubowne rozpoznanie sporu przez Izbę”. Podstawą prawną funkcjonowania omawianej instytucji jest Statut oraz Regulamin przyjęty 25.9.2008 r.3, który został opracowany w dużej mierze na kształt aktów stworzonych przez Krajową Izbę Gospodarczą.   W zamierzeniach twórców i inicjatorów powołania Sądu Arbitrażowego przy OIG miał on przyspieszyć rozwiązywanie sporów wynikających z umów w obrocie gospodarczym i stanowić skuteczną alternatywę dla często czasochłonnego postępowania w sądownictwie powszechnym. Pierwsze miesiące działalności na przełomie 2008 i 2009 r. upłynęły głównie na szerokiej akcji informacyjnej o tej nowej na Opolszczyźnie formie rozwiązywania sporów – głównie gospodarczych. Prezes OIG wraz z Prezesem Sądu Arbitrażowego organizowali szkolenia dla radców prawnych i przedsiębiorców, w trakcie których przedstawiali zasady postępowania przed Sądem Arbitrażowym i korzyści z niego wynikające. Przeprowadzono również kampanię reklamową w opolskich mediach. Pomimo tych działań dopiero na początku 2010 r. do Sądu wpłynęły pierwsze sprawy; w sumie 47odnotowano wpływ jedynie 5 spraw, w których wydano wyroki. W kolejnym roku wpłynęły zaledwie 2 sprawy, również zakończone wydaniem orzeczeń4. W pierwszych trzech miesiącach 2012 r. nie zanotowano żadnych wpływów.  Regulamin Sądu Arbitrażowego przy Opolskiej Izbie Gospodarczej z 25.9.2008 r. składa się z czterech rozdziałów, zatytułowanych kolejno: „Postanowienia ogólne”, „Arbitrzy i Mediatorzy”, „Postępowanie przed Sądem”, „Wyroki i postanowienia”, i od momentu jego wejścia w życie nie był zmieniany. W Rozdziale I zawarto regulacje dotyczące: właściwości Sądu Arbitrażowego (§ 2–4); podstawowe zasady orzekania (§ 6–10) oraz doręczenia pism (§ 11). W kolejnej części omawianego Regulaminu określono: kwalifikacje arbitrów i uprawnienia stron związane z ich powoływaniem (§ 15–19); skład zespołu orzekającego, wyznaczenie i odwoływanie arbitrów, umowę z arbitrem (§ 20–25). W Rozdziale III Regulaminu uregulowano tok postępowania, szczególnie: wszczęcie, zawieszenie (§ 34) i umorzenie postępowania (§ 39), następnie tok rozprawy, czyli powództwo wzajemne i zarzut potrącenia (§ 32), dowody (§ 36) oraz protokoły (§ 37). Ostatnią część Regulaminu poświęcono postanowieniom regulującym orzeczenia Sądu Arbitrażowego, czyli wyrokom częściowym i wstępnym (§ 41–43) oraz orzeczeniom w wypadku ugody (§ 45).Organy Sądu  Zgodnie ze Statutem Sądu Arbitrażowego przy OIG jego organami są: Prezes Sądu, Prezydium Sądu, Sekretarz Sądu (§ 2 Statutu). Prezesa Sądu powołuje Rada Izby Gospodarczej na wniosek Zarządu Izby na 3-letnią kadencję (§ 3 Statutu). Do kompetencji Prezesa Sądu należy kierowanie pracami Sądu i reprezentowanie go na zewnątrz. Ponadto wykonuje on uprawnienia przyznane mu w Regulaminie, m.in. nominacje zastępcze arbitrów (§ 19 Regulaminu), zmianę arbitra (§ 25 Regulaminu). Sprawuje również nadzór nad działalnością pracowników sekretariatu Sądu.  Prezydium sądu odgrywa rolę organu stanowiącego i opiniodawczego. Prezydium liczy cztery osoby – składa się z Prezesa i trzech wiceprezesów (§ 5 ust. 1 Statutu). Kompetencje opisywanego organu i Prezesa Sądu są zbieżne, szczególnie w zakresie nominacji zastępczej arbitra i wyłączenia arbitra (§ 24 Regulaminu). Decyzje Prezydium zapadają w formie uchwał podejmowanych bezwzględną większością głosów przy obecności co najmniej połowy jego członków. W wypadku równej liczby głosów rozstrzyga głos Prezesa Sądu.  Z kolei funkcję Sekretarza Sądu pełni pracownik Izby Gospodarczej, zatrudniony po zasięgnięciu opinii Prezesa Sądu (§ 6 Statutu). Do zadań Sekretarza oprócz kierowania i nadzorowania pracowników Sekretariatu Sądu Arbitrażowego należą funkcje określone przez Regulamin, m.in. zawieranie w imieniu Sądu umowy z arbitrem (§ 23 Regulaminu), wzywanie strony do opłacenia opłaty rejestracyjnej i opłaty arbitrażowej oraz ewentualnie do uzupełnienia braków formalnych pozwu (§ 29 Regulaminu).48Postępowanie przed Sądem Arbitrażowym przy OIG  W piśmiennictwie sądownictwo polubowne określane...