Abstrakt

  Jedną z alternatywnych metod rozstrzygania sporów (ADR – Alternative Dispute Resolution) jest mediacja. Instytucja ta daje szansę na znalezienie takiego rozwiązania, które będzie akceptowane przez strony sporu biorące udział w postępowaniu przed organami władz publicznych, co oczywiście będzie miało wpływ na sposób i zakres rozstrzygnięć podjętych przez organ w danym postępowaniu. Mediacja została wprowadzona również do postępowania sądowoadministracyjnego. Jej podstaw w tym postępowaniu należy szukać w rekomendacji Komitetu Ministrów Rady Europy z 5.9.2001 r. Nr R(2001)9 o alternatywnych środkach rozstrzygania sporów sądowych pomiędzy władzami administracyjnymi a osobami prywatnymi1. Postępowanie mediacyjne przed sądem administracyjnym zostało uregulowane w art. 115–118 ustawy z 30.8.2002 r. – Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi2. Stanowi ono szczególny i zarazem fakultatywny etap postępowania sądowoadministracyjnego. Mediacja w toku postępowania sądowoadministracyjnego nie ma charakteru postępowania przedsądowego. Jest ona postępowaniem wszczynanym w trakcie toczącego się już postępowania sądowego. Z. Kmieciak wskazuje, że w założeniu ustawodawcy postępowanie mediacyjne miało stanowić uproszczony, mniej kosztowny, a przede wszystkim niekonfliktowy sposób załatwienia sprawy3.   Postępowanie mediacyjne przed sądem administracyjnym przebiega w dość specyficznych warunkach, ponieważ jedną ze stron tego postępowania jest organ administracji publicznej, który wydał zaskarżone orzeczenie, drugą zaś – strona postępowania administracyjnego, czyli adresat tego orzeczenia. Z. Kmieciak podnosi, że przypisywanie organowi administracji publicznej przymiotu strony mediacji kłóci się z kształtowanym przez lata stereotypem wykonywania zadań publicznych przez organy administracji publicznej4. W roli mediatora występuje sędzia lub referendarz sądowy wyznaczony przez przewodniczącego wydziału. Podkreślenia wymaga, że co najmniej dwa z trzech podmiotów postępowania mediacyjnego, tj. sędzia lub referendarz sądowy oraz organ administracji publicznej, wyposażone są w fachową wiedzę z zakresu prawa. W większości 53spraw wiedzy takiej pozbawiony jest skarżący, który będzie uczestnikiem mediacji, choć może się zdarzyć, że również i on będzie dysponował taką wiedzą. Między podmiotami postępowania mediacyjnego występuje zatem w znacznej liczbie przypadków pewnego rodzaju dysproporcja w zakresie wiedzy specjalistycznej, tj. wiedzy z zakresu prawa. Jest to sprzeczne zarówno z ideą mediacji, jak i z jedną z zasad postępowania sądowoadministracyjnego, mianowicie zasadą równości, której normatywnym odzwierciedleniem...