Abstrakt

  W obecnej rzeczywistości społecznej mediacja odgrywa coraz większą rolę jako alternatywna względem sądownictwa powszechnego metoda rozwiązywania sporów. Nie jest ona nowym zjawiskiem, ponieważ była znana dużo wcześniej niż współczesne postępowania przed sądami. Można nawet powiedzieć, że była już znana we wszystkich kulturach starożytnych1. Mediacja niewątpliwie zaliczana jest do alternatywnych form rozwiązywania sporów, alternatywnych względem obecnie przyjętych mechanizmów, które wiążą się z państwowym wymiarem sprawiedliwości. Samo wyrażenie „alternatywne formy rozwiązywania sporów” jest w doktrynie ujmowane w różny sposób. I tak, mówiąc o alternatywnych formach rozwiązywania sporów, nie można tego pojęcia rozumieć w sposób jednolity. Wyrażenie to na pierwszy rzut oka mogłoby wskazywać tylko na te formy, które są alternatywne w stosunku do postępowania sądowego, a więc formy zaliczone do tzw. ADR (Alternative Dispute Resolution). W doktrynie jednak pojęcie alternatywnych form rozwiązywania sporów ujmowane jest w sposób o wiele obszerniejszy. Tego rodzaju stanowisko prezentowane jest przede wszystkim wśród teoretyków prawa, którzy wskazują, że alternatywą w stosunku do podstawowego postępowania, jakim jest proces, może być także każde inne postępowanie, np. nieprocesowe. I tak, w literaturze na wieloznaczność terminu „alternatywne formy rozwiązywania sporów” jako pierwszy zwrócił uwagę L. Morawski. Zdaniem tego autora termin „alternatywne formy rozwiązywania sporów można rozumieć w trzech znaczeniach2. Po pierwsze, jako formy postępowania sądowego, które są alternatywne w stosunku do tradycyjnego postępowania sądowego. W tym znaczeniu alternatywą wobec procesu cywilnego może być postępowanie nieprocesowe, a ponadto mogą to być wszelkie postępowania odrębne. Należy jednak z pewną ostrożnością podejść do tej koncepcji, gdyż trzeba pamiętać o tym, że owszem w ramach procesu cywilnego rozpoznawane są różnego rodzaju sprawy cywilne, ale to ustawodawca zakreśla granice każdego postępowania cywilnego i nie...