Abstrakt

  Szanowni Państwo i Przyjaciele, przede wszystkim chciałbym serdecznie podziękować wszystkim za poświęcenie cennego czasu i przybycie na Litwę. Jestem przekonany, że w Wilnie spędzą Państwo wspaniałe chwile i te dni na długo pozostaną w pamięci nie tylko jako bogate pod względem zawodowym, lecz także poznawczym.   Z przyjaciółmi z Wydziału Prawa z Łodzi dość długo wybieraliśmy temat przewodni tego zjazdu, pragnąc, by był aktualny dla obu państw. Wydaje mi się, że arbitraż jest tą właśnie dziedziną, która zyskała nowy impuls po przejściu naszych państw na drogę demokratycznego rozwoju i gospodarki rynkowej. W swoim wystąpieniu spróbuję zatem dokonać krótkiego przeglądu regulacji prawnych instytucji arbitrażu oraz perspektyw jego rozwoju na Litwie.  Mówiąc o obecnej sytuacji na Litwie byłoby niedopatrzeniem przynajmniej w kilku słowach nie przywołać historii tej instytucji. Należy zwrócić uwagę na to, że w okresie międzywojennym na znacznym terytorium Litwy obowiązywała ustawa z 1864 r. o wymiarze sprawiedliwości w sprawach cywilnych Imperium Rosyjskiego oraz ustawa o wymiarze sprawiedliwości. Żadna z nich nie regulowała kwestii związanych z działalnością arbitrażu. W okresie okupacji sowieckiej w załączniku do Kodeksu postępowania cywilnego z 1964 r. zostały utrwalone zasady działalności sądu polubownego, jednak mówi się w nim w istocie jedynie o arbitrażu ad hoc, w dodatku wpływ sądu państwowego na postępowanie był wówczas dość duży. Dlatego w zasadzie o rozwoju instytucji arbitrażu na Litwie możemy mówić dopiero po odzyskaniu niepodległości, a dokładniej – od 6.4.1996 r., kiedy to Sejm Republiki Litewskiej przyjął ustawę Republiki Litewskiej o arbitrażu handlowym, która obowiązuje do dziś (dana ustawa została przygotowana na podstawie ustawy modelowej UNCITRAL). Kolejnym niewątpliwym impulsem dla rozwoju danej instytucji było ratyfikowanie 17.1.1995 r. przez Sejm Republiki Litewskiej Konwencji nowojorskich z 1958 r. o uznawaniu i wykonywaniu zagranicznych orzeczeń arbitrażowych1.   Możemy stwierdzić, że ta ustawa po raz pierwszy wyraźnie odgraniczyła kompetencje sądów państwowych od arbitrażu oraz stworzyła sprzyjające warunki dla rozwoju tej ostatniej instytucji....