Abstrakt

  Zarówno niewypłacalność, jak i arbitraż są procedurami prawnymi, jednakże ich cel i charakter są zasadniczo różne1. Zwykle na drodze arbitrażu rozstrzygane są spory między dwiema stronami na podstawie ich szerokiej autonomii, prywatności oraz dyspozytywności. Tymczasem wszystkie postępowania upadłościowe mają charakter zbiorowy, w ich ramach należy się odnieść do interesów wielu stron, a autonomia stron jest mocno ograniczona. Wiele kwestii regulują tu imperatywne normy prawne, a sąd aktywnie kontroluje przebieg postępowania. Nasuwa się pytanie, czy procedury te są zgodne, a jeśli tak, to w jakim zakresie. W niniejszym wystąpieniu zostanie przedstawione doświadczenie Litwy w radzeniu sobie z zapewnieniem zgodności postępowania upadłościowego i arbitrażowego oraz zostanie dokonana ocena tego doświadczenia w kontekście międzynarodowym.  W różnych krajach są stosowane różne procedury upadłościowe. Na Litwie są dwie: likwidacja upadającego przedsiębiorstwa na podstawie ustawy o upadłości przedsiębiorstw2 oraz wsparcie firm z wykorzystaniem ustawy o restrukturyzacji przedsiębiorstw3.  Większość postępowań upadłościowych jest prowadzona w sądach (jedynym wyjątkiem jest przewidziane w art. 12 ustawy o upadłości przedsiębiorstw Republiki Litewskiej pozasądowe postępowanie upadłościowe). Stosowanie którychkolwiek procedur o niewypłacalności może spowodować powstanie ich związku z arbitrażem. Taki związek może powstać w kontekście kilku aspektów: jaki wpływ na już prowadzone postępowanie arbitrażowe ma fakt, że w przypadku jednej albo obu stron zostało zainicjowane postępowanie upadłościowe? czy ugoda arbitrażowa jest nadal wiążąca dla stron wówczas, jeśli w przypadku jednej lub obu z nich zostało zainicjowane postępowanie upadłościowe?  Obowiązujące w Republice Litewskiej regulacje prawne do relacji między postępowaniem upadłościowym i arbitrażowym odnoszą się negatywnie. Artykuł 11 ust. 1 ustawy o arbitrażu gospodarczym4 stanowi, że „do arbitrażu nie mogą być zgłoszone spory związane z upadłością”. Takie sformułowanie w ustawie pozostaje niejednoznaczne, ponieważ nie odpowiada dokładnie na pytanie, jakie spory są związane z upadłością.147  Określenie „spory związane z upadłością” może być interpretowane wąsko lub szeroko. Węższa interpretacja jest taka, że wyłącznie spory, w ramach których rozpatrywane są kwestie związane z wytoczeniem sprawy o upadłość i z wykonywaniem postępowania upadłościowego oraz inne bezpośrednio związane ze sprawą nie mogą być rozwiązywane w drodze arbitrażu. Szersza interpretacja zabrania przekazania do arbitrażu wszelkich sporów, w których przedsiębiorstwo jest przedmiotem postępowania upadłościowego.  Regulacje zawarte w ustawie...