Abstrakt

  Alternatywne metody rozwiązywania sporów od jakiegoś czasu uwzględniane w polskich regulacjach zawartych w poszczególnych gałęziach prawa, stanowią realną alternatywę dla ich sądowego rozstrzygania, z której mogą korzystać osoby zainteresowane. Natomiast intensywność stosowania tych metod, ich atrakcyjność, zależy oczywiście od wielu różnych czynników. Jak wskazuje M. Romanowska, ADR to środki nowoczesne i alternatywne w stosunku do sądów powszechnych – bez względu na to, czy ich stosowanie ma miejsce w sądzie, czy poza nim – które pozwalają stronom konfliktu rozwiązać go bez ingerencji osoby trzeciej, a jedynie przy jej asyście1. Istotne jest także to, jak długo owe metody funkcjonują w społeczeństwie i rzeczywistości prawnej, niewątpliwie duże znaczenie ma także ich propagowanie przez sam wymiar sprawiedliwości, polegające na zachęcaniu do ich wykorzystywania, wskazywaniu na realne korzyści, które mogą uzyskać strony konfliktu. Wśród metod ADR najbardziej rozpoznawalna jest niewątpliwie mediacja, która potencjalnie może być wykorzystana w bardzo szerokim przedmiotowo zakresie2. Niemniej jednak z całą mocą należy podkreślić, że mediacja może być prowadzona także na gruncie prawa rodzinnego i opiekuńczego (art. 436, 4452, 5702 KPC), gdzie wbrew pozorom bardzo mocno odbiega ona od klasycznej mediacji cywilnej, mimo iż w Kodeksie postępowania cywilnego, poza wymienionymi przepisami, nie ma odrębnych regulacji jej poświęconych i zastosowanie znajdują przepisy art. 1831–18315 KPC. Cytowana już M. Romanowska, dokonując analizy funkcjonowania metod ADR w Wielkiej Brytanii, wskazuje na funkcjonujące tam przekonanie, iż na gruncie spraw rodzinnych, ze względu na ich specyfikę, a dokładniej ze względu na specyfikę sporu, mediacja powinna być stosowana obowiązkowo. (…) Mediacja w przypadku sporów rodzinnych zalecana jest po to, aby zmniejszyć napięcie, poziom gniewu i wyjaśnić nieporozumienia, które były podłożem zaistniałego konfliktu. Udowodniono bowiem, że na drodze mediacji możliwe jest nie tylko spokojne ustalenie zasad dalszego współżycia, ale co najważniejsze, możliwe jest także dalsze utrzymanie kontaktów pomiędzy dotychczasowymi członkami jednej rodziny3. Podkreśla się,25że mediacja rodzinna ma charakter specyficzny przede wszystkim ze względu na kryterium podmiotowe dotyczące jej uczestników. W mediacji tej uczestniczą głównie osoby związane ze sobą więzami krwi lub powinowactwa:...