Abstrakt

I. Powszechne przekonanie o szybkim działaniu i taniości sądów polubownych Nie tylko w Polsce, ale również w innych krajach panuje pogląd, że z punktu widzenia przedsiębiorcy (potencjalnej strony sporu) głównym argumentem przemawiającym za umieszczeniem w umowie klauzuli arbitrażowej jest oszczędność czasu i pieniędzy. Arbitrzy nie są bowiem zobligowani, w przeciwieństwie do sędziów sądów państwowych, do stosowania formalistycznej procedury sądowej. Rozstrzygają spór według trybu ustalone-go przez strony sporu bądź, w przypadku braku takich ustaleń, działają zgodnie ze swoim przekonaniem o najwłaściwszej w danym przypadku metodzie postępowania. W konsekwencji proces arbitrażowy można przeprowadzić niewspółmiernie szybko w porównaniu z procesem sądowym, co jest szczególnie ważne zwłaszcza w obrocie handlowym1.99 Bardzo istotnym argumentem przemawiającym za wyborem tego sposobu rozwiązywania sporów jest również fakt, iż postępowanie arbitrażowe, jako niepubliczne, ma na ogół charakter poufny. Jednakże w co najmniej dwóch przypadkach występują odstępstwa od tej zasady: 1) bezpośrednio, w trakcie postępowania arbitrażowego, gdy strony sporu ustalą, że postępowanie arbitrażowe będzie jawne, 2) pośrednio, gdy strona, która przegra spór w sądzie arbitrażowym, wniesie stosowny środek zaskarżenia do sądu powszechnego2 – w takim przypadku zasadą jest jawność postępowania. Panuje przekonanie, że dla przedsiębiorców korzystanie z sądownictwa polubownego  oznacza szybki i stosunkowo tani, a co najmniej przewidywalny w zakresie kosztów, sposób rozwiązywania sporów majątkowych i korporacyjnych. W konsekwencji na świecie obserwuje się wyraźny trend rozwoju świadomości wśród przedsiębiorców o polubownych drogach oraz środkach rozwiązywania sporów, alternatywnych wobec sądownictwa państwowego.  Do argumentów, przemawiających za poglądem, iż sądy polubowne są szybsze i tańsze niż sądy państwowe, doktryna i praktyka zaliczają3: 1) mniejsze sformalizowanie postępowania; 2) dominującą jednoinstancyjność; 3) okoliczność, iż stronom nie przysługują po prawomocnym zakończeniu postępowania arbitrażowego zwyczajne środki odwoławcze od orzeczeń wydanych przez sąd polubowny; 4) co do zasady, niższe łączne koszty postępowania przed sądem arbitrażowym niż łączne koszty, z jakimi należy się liczyć w przypadku sprawy prowadzonej przed sądem powszechnym, jeśli chce się wykorzystać wszystkie środki odwoławcze; 5) lepszą gwarancję wydania przez arbitraż, w przypadku gdy spór dotyczy stron mających siedziby w różnych krajach, sprawiedliwego rozstrzygnięcia. Dodatkowo wskazuje się, że arbitrzy, w przeciwieństwie do sędziów zawodowych, nie są, a przynajmniej nie powinni być, związani z porządkiem prawnym kraju, w którym wyrokują. Jednocześnie arbitrzy mają, a przynajmniej powinni mieć,...