Abstrakt

Zakres sporu zbiorowego Jak każdy spór, również spór zbiorowy jest przejawem realnie istniejącego konfliktu, jest więc kategorią socjologiczną2. Stąd spór zbiorowy ma niejako dwie płaszczyzny: faktyczną i prawną. Realne stosunki zachodzące w faktycznej płaszczyźnie sporu zbiorowego są niekiedy w tych sporach na tyle silne, że uniemożliwiają realizację przepisów prawnych, którym poddany jest spór3. Powszechnie przyjmuje się, że u podstaw sporu zbiorowego leży konflikt interesów strony pracowniczej i strony pracodawczej. Dlatego też w konsekwencji należy uznać, że spór zbiorowy jest sporem o interesy, przy czym chodzi tu o interesy zbiorowe, a nie – sporem o prawo4.  Podstawowe elementy definicji sporu zbiorowego zawarte są w art. 1 SporyZbiorU. Stanowi on, że spór zbiorowy pracowników z pracodawcą może dotyczyć warunków pracy, płac, świadczeń socjalnych oraz praw i wolności związkowych pracowników lub innych grup, którym przysługuje prawo zrzeszania się w związkach zawodowych.  Według W. Masewicza5, przepis ten jednak nie zawiera definicji zatargu pracy. Główne znaczenie regulacji zawartej w tym przepisie sprowadza się do tego, że m.in. państwo49ustanawia katalog „legalnych”, tzn. dozwolonych przez prawo, przyczyn zatargów pracy, ograniczając procedurę określoną w przepisach ustawy o rozwiązywaniu sporów zbiorowych tylko do zatargów pracy proklamowanych z powodu jednej lub kilku tych przyczyn. Praktyczne następstwa takiej regulacji mogą oznaczać, że pracodawca i osoby reprezentujące jego prawa i interesy mogą nie przyjąć do wiadomości oświadczenia związku zawodowego o proklamacji zatargu i nie przystąpić do rokowań, jeżeli według ich oceny, jego przedmiot nie mieści się w konwencji wynikającej z art. 1 SporyZbiorU6.  Określony w art. 1 SporyZbiorU przedmiot sporu zbiorowego ma z jednej strony charakter katalogu zamkniętego, z drugiej zaś zawiera pojęcia mało precyzyjne. Przedmiotem sporu zbiorowego może więc być realizacja interesów pracowników w aspekcie warunków pracy, jak i treść stosunków pracy, gdzie w ujęciu szerszym odnosi się to do wszelkich czynników determinujących bezpośrednio lub pośrednio treść stosunku pracy7, tzn. że spór zbiorowy może dotyczyć nie tylko kwestii organizacyjnych, ochronnych, dyscyplinarnych czy technicznych, ale i normatywnych8. W ujęciu węższym, przez te warunki należy rozumieć faktyczne warunki pracy. Chodzi więc o wszelkie kwestie o charakterze technicznym, organizacyjnym i socjalnym, odnoszącym się do miejsca, w którym pracownicy świadczą pracę.  W przypadku warunków płacowych można mówić o wszelkich kwestiach dotyczących wysokości wynagrodzeń i innych świadczeń związanych z pracą, form wynagradzania, jego składników9. Jest to zatem szeroki katalog spraw.  Zgodnie z postanowieniami art. 1 SporyZbiorU, przedmiotem takiego sporu mogą być również świadczenia socjalne. Wprawdzie obowiązujące ustawodawstwo pracy nie precyzuje jednoznacznie tego pojęcia, to odwołując się do art. 2 pkt 1...