Abstrakt

I. Wprowadzenie  W literaturze wskazuje się na następujące zalety rozstrzygania sporów w postępowaniu przed sądami arbitrażowymi: szybkość postępowania, niższe koszty postępowania, możliwość wyboru arbitrów mających doświadczenie w rozpatrywaniu określonego rodzaju sporów, większy stopień poufności postępowania arbitrażowego oraz neutralność forum dla rozstrzygania sporów. Wskazane powyżej zalety postępowania przed sądami polubownymi powodują, że arbitraż jest również atrakcyjnym forum dla rozstrzygania sporów z zakresu praw własności intelektualnej, tj. praw autorskich czy praw pokrewnych, oraz praw własności przemysłowej, takich jak patenty, wzory użytkowe, wzory przemysłowe, znaki towarowe, topografie układów scalonych czy know-how1.   W praktyce w postępowaniach przed sądami polubownymi najczęściej rozstrzygane są spory dotyczące umów licencyjnych2, wynikające z niewykonania bądź nienależytego wykonania zobowiązań, a w szczególności: braku zapłaty opłat licencyjnych bądź zapłaty opłat licencyjnych w niewłaściwej wysokości, niepodejmowania niezbędnych działań przez licencjodawcę w celu utrzymania ochrony, niepodejmowania działań przeciwko podmiotom naruszającym prawa własności intelektualnej, będące przedmiotem licencji, czy wreszcie związane z wadami udostępnianych dóbr niematerialnych. Przed sądami arbitrażowymi rozstrzygane są również spory dotyczące naruszenia praw własności intelektualnej oraz ważności tychże praw, a także sprawy dotyczące ustalenia podmiotu uprawnionego3.  W rozważaniach nad postępowaniem arbitrażowym w dziedzinie prawa własności intelektualnej istotne miejsce zajmuje problematyka zdatności arbitrażowej (niem. objektive Schiedsfähigkeit, ang. arbitrability, fr. arbitrabilite). Kwestia zdatności arbitrażowej sporów z zakresu własności intelektualnej, tj. dopuszczalności poddania takich spraw (sporów) pod rozstrzygnięcie sądu polubownego, budzi wiele kontrowersji, a przyjmowane przez różne systemy prawne rozwiązania często różnią się między sobą w sposób istotny. W literaturze wskazuje się, że w zasadzie większość systemów prawnych uznaje zdatność arbitrażową sporów powstających w związku z niewykonaniem bądź nienależytym wykonaniem zobowiązań stron, wynikających z umów licencyjnych lub umów o przeniesienie praw. Różnice pojawiają się przy ocenie zdatności arbitrażowej spraw dotyczących naruszeń praw własności intelektualnej oraz dopuszczalności rozstrzygania przez sądy polubowne o ważności tychże praw4. W szczególności wątpliwości te dotyczą zdatności arbitrażowej spraw odnoszących się do naruszeń oraz oceny ważności patentów, wzorów użytkowych, znaków towarowych czy wzorów przemysłowych – tj. praw powstających zwykle na skutek decyzji wydawanej przez właściwy organ państwowy.   Poniższe rozważania mają na celu przybliżenie stanowiska prawa polskiego oraz wybranych systemów prawnych w kwestii zdatności arbitrażowej sporów z zakresu własności...