Abstrakt

Wstęp Regulaminy wielu uznanych zagranicznych stałych sądów polubownych zawierają zobowiązanie stron do uiszczenia zaliczki na koszty postępowania po połowie. Regulacja taka występuje także w ustawach regulujących postępowanie przed sądami polubownymi ad hoc. Wydaje się nawet, że taki sposób uiszczania zaliczki na koszty postępowania przed sądem polubownym jest znacznie powszechniejszy niż ten, który tradycyjnie występuje w Polsce. Zgodnie z treścią regulaminów polskich stałych sądów polubownych ryzyko finansowe postępowania zwykle obciąża stronę inicjującą postępowanie, czyli powoda. To powód zobowiązany jest do uiszczenia zaliczki na koszty postępowania określonej w tych regulaminach jako opłata arbitrażowa1. Mimo że nie ma na ten temat żadnych danych, można także przypuszczać, iż w przypadku sądów polubownych ad hoc mających miejsce postępowania na obszarze Rzeczypospolitej Polskiej praktyka jest podobna.  Niniejsze opracowanie przedstawia pewne wybrane problemy pojawiające się w praktyce i wynikające ze zobowiązania obydwu stron do uiszczenia po połowie zaliczki na koszty postępowania przed sądem polubownym. Problemy te dotykają takich fundamentalnych zagadnień jak skutek materialnoprawny zapisu na sąd polubowny lub zakres przedmiotowy tego zapisu. Podstawową kwestią poruszoną poniżej jest istnienie i sposób dochodzenia pomiędzy stronami roszczenia o zaliczkę nadpłaconą przez jedną z nich za druga stronę wówczas gdy obydwie strony były zobowiązane do jej uiszczenia po połowie. Kwestia ta zostanie omówiona przede wszystkim na podstawie Regulaminu Sądu Arbitrażowego przy Międzynarodowej Izbie Handlowej w Paryżu (dalej jako: Regulamin ICC) oraz powstałego na jego podstawie orzecznictwa i wypowiedzi doktryny. Podobne zagadnienie występuje na tle regulaminów innych uznanych zagranicznych stałych sądów polubownych i w praktyce sądów polubownych ad hoc. Jednakże problemy prawne, jakie pojawiły się przy okazji spraw prowadzonych na podstawie Regulaminu ICC, zostały najpełniej i najobszerniej przeanalizowane.  Postępowania na podstawie regulaminów zagranicznych stałych sądów polubownych zawierających takie samo postanowienie jak Regulamin ICC prowadzone są także na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej. Wydaje się więc, że wnioski wypływające ze stosowania tej regulacji będą też miały znaczenie dla teorii i praktyki...