Abstrakt

I. Wprowadzenie Rozstrzyganie przez sądy arbitrażowe sporów z zakresu zorganizowanego obrotu papierami wartościowymi budziło poważne kontrowersje nawet w krajach cechujących się rozwiniętym rynkiem kapitałowym. Warto w tym kontekście zwrócić uwagę przede wszystkim na system prawny Stanów Zjednoczonych i Republiki Federalnej Niemiec. Kontrowersje te dotyczyły m.in. zdatności arbitrażowej tych sporów, ochrony konsumentów usług finansowych przed "narzucaniem" im klauzul arbitrażowych ze strony domów maklerskich, a także należytego nadzoru nad systemem sądownictwa arbitrażowego ze strony organów nadzoru nad rynkiem kapitałowym. Na gruncie prawa polskiego skłania to do głębszej refleksji nad zdatnością arbitrażową sporów z zakresu zorganizowanego obrotu papierami wartościowymi. II. Rys prawnoporównawczy1. Republika Federalna Niemiec Prawo niemieckie istotnie ogranicza zdatność arbitrażową sporów z zakresu obrotu instrumentami finansowymi na rynku kapitałowym. Zgodnie z § 37h Wertpapierhandelsgesetz (WpHG) umowy o arbitraż dotyczące przyszłych sporów z zakresu świadczenia usług związanych z obrotem papierami wartościowymi (Wertpapierdienstleistungen), usług dodatkowych związanych z obrotem papierami wartościowymi (Wertpapiernebendienstleistungen), a także finansowych transakcji terminowych (Finanztermingeschäfte) wiążą wyłącznie, gdy obie strony tej umowy są przedsiębiorcami lub osobami prawnymi1.  W założeniu przepis ten służyć ma ochronie drobnych inwestorów, którzy nie zajmują się profesjonalnie obrotem instrumentami finansowymi na rynku kapitałowym. Podkreśla się, że w przypadku tej grupy inwestorów, która niejednokrotnie nie do końca rozumie sens wielu instrumentów finansowych lub elementów "infrastruktury" rynku kapitałowego, tym bardziej nie powinno się dopuszczać do sytuacji, w której z góry zrzekają się dopuszczalności skierowania przyszłego sporu na drogę postępowania przed sądami powszechnymi2.  Warto w tym miejscu wskazać, że do usług związanych z obrotem papierami wartościowymi (Wertpapierdienstleistungen) § 2 ust. 3 WpHG zalicza m.in. umowy o nabycie i zbycie instrumentów finansowych (Finanzinstrumenten) we własnym imieniu i na rachunek osoby trzeciej, pośredniczenie lub przekazywanie zleceń dotyczących nabycia lub zbycia instrumentów finansowych czy też...