Abstrakt

Wprowadzenie Celem niniejszego opracowania jest przedstawienie możliwości polubownego rozstrzygania sporów między bankiem a konsumentem usług bankowych. Dla zapewnienia konsumentom efektywnej i skutecznej ochrony istotne jest funkcjonowanie obok systemu struktur instytucjonalnych także pozasądowych ciał rozjemczych stojących na straży ich praw i interesów, będących gwarancją uczciwych i zdrowych zasad obrotu gospodarczego w dziedzinie usług bankowych. Jeśli chodzi o instytucje, które mogą odegrać dużą rolę w tym zakresie, a które są właściwe tylko dla rynku usług bankowych (finansowych), wskazać należałoby Arbitra Bankowego (Bankowy Arbitraż Konsumencki) i powstały ostatnio Sąd Polubowny przy Komisji Nadzoru Finansowego.Uwagi ogólne Współczesnemu prawu cywilnemu nie jest obca idea ochrony konsumenta jako słabszej strony stosunku prawnego (ze względów ekonomicznych, organizacyjnych, doświadczenia, umiejętności), czego przejawem jest regulacja protekcjonistyczna w celu zapobiegania naruszeniom jego interesów. Stało się to podstawą do wyodrębnienia szczególnego reżimu prawnego umów konsumenckich1 (także w obrocie bankowym). Usługi bankowe, będące odmianą usług finansowych, stanowią jeden z najważniejszych obiektów zainteresowania prawa konsumenckiego, gdyż charakteryzują się wyraźnie zwiększonym (w porównaniu z innymi usługami) ryzykiem ekonomicznym grożącym konsumentowi.  Konflikty powstające na tle umów konsumenckich charakteryzują się zazwyczaj stosunkowo niską wartością przedmiotu sporu w zestawieniu z kosztownością postępowania w sądach powszechnych, długością postępowania sądowego, niepewnością dla słabszej strony pozytywnego rozstrzygnięcia sporu, stanowią dla konsumenta barierę we wchodzenie w spór sądowy z profesjonalistą. Polubowne ciała rozjemcze, w tym sądy konsumenckie, zmniejszają opory konsumenta co do decyzji wejścia w spór i dochodzenia swoich roszczeń, powstałych często w wyniku stosowania przez profesjonalistę nieuczciwych praktyk rynkowych.  Polubowne sposoby rozstrzygania sporów konsumenckich – będące alternatywnym, w stosunku do sądownictwa powszechnego, sposobem rozstrzygania sporów – cieszą się dużym zainteresowaniem z uwagi na to, że są szybsze, prostsze i tańsze.  W ostatnich latach wyraźnie wzrosło znaczenie stałych sądów polubownych oraz przedsądowych, rozjemczych sposobów rozwiązywania sporów konsumenckich, także na rynku usług bankowych (usług finansowych). Wydaje się, że jest to związane z upowszechnieniem się ochrony konsumenta i prawa konsumenckiego. Ochrona konsumenta, w tym także usług bankowych, jest bowiem problemem głęboko zakorzenionym w ówczesnych realiach codziennego życia. Poza tym rozwój polubownego sposobu rozstrzygania sporów w sprawach konsumenckich jest zgodny także z tendencjami prawa europejskiego2.Pojęcie i specyfika usług bankowych Usługi bankowe, będące odmianą usług finansowych3, stanowią jeden z najważniejszych obiektów zainteresowania prawa konsumenckiego. Charakteryzują się wyraźnie zwiększonym (w porównaniu z innymi usługami) ryzykiem ekonomicznym grożącym konsumentowi, związanym z cechami usług finansowych (m.in. nieporównywalnie wielki stopień trudności w przełamaniu deficytu transparentności). Stąd też pojawia się potrzeba zwiększenia poziomu ochrony konsumenta przy nowoczesnej regulacji reżimu prawnego usług finansowych (w tym bankowych). Konsument usług bankowych, często zaślepiony nieuczciwą reklamą, nierzetelną informacją i...