Abstrakt

Współcześnie wyraźnie wzrasta znaczenie arbitrażu, i to zarówno w stosunkach obustronnie profesjonalnych, jak i w odniesieniu do rozstrzygania sporów z umów zawieranych między przedsiębiorcami a konsumentami. Zainteresowanie rozstrzyganiem sporów w obrocie konsumenckim na tej drodze znajduje pełne uzasadnienie. Jest to postępowanie zazwyczaj szybsze, prostsze i tańsze, a do tego w dużym stopniu odformalizowane. Dodatkowym atutem pozasądowego rozstrzygania sporów jest to, że konflikty powstające na tle umów z udziałem konsumentów charakteryzują się najczęściej stosunkowo niską wartością przedmiotu sporu w zestawieniu z kosztownością postępowania w sądach powszechnych. Przewlekłość postępowania sądowego, niepewność słabszej strony kontraktu pozytywnego rozstrzygnięcia stanowią barierę dla konsumenta, której świadomość posiadają przedsiębiorcy. Polubowne sądy konsumenckie zmniejszają opory konsumenta co do decyzji o wejście w spór z silniejszym ekonomicznie i organizacyjnie profesjonalnym partnerem. Cechą polubownego sądownictwa konsumenckiego jest jego dobrowolny charakter, bowiem warunkiem rozstrzygnięcia sporu jest zgoda obu stron na takie postępowanie. Wyrok sądu polubownego, a także ugoda zawarta przed tym sądem mają moc prawną równą wyrokowi sądu powszechnego po stwierdzeniu przez ten ostatni jego wykonalności. Granice dopuszczalności arbitrażowego rozstrzygania sporów są z jednej strony wyznaczone poprzez określenie kręgu podmiotów, które mogą poddawać spory pod rozstrzygnięcie takiego organu, z drugiej zaś przez egzemplifikację zakresu przedmiotowego. Ustawodawstwo każdego państwa wyraźnie określa zarówno zakres podmiotowy, jak i przedmiotowy arbitrażu, chociaż istnieje silne dążenie do nadania zdolności arbitrażowej charakteru uniwersalnego, ułatwiającego międzynarodową wymianę. Mam tu na myśli już istniejące systemy regulacji, w tym międzynarodowe konwencje i prawo zwyczajowe.