ADR. Arbitraż i Mediacja

nr 1/2009

Sąd polubowny a realizacja konstytucyjnej zasady prawa do sądu

Anna Deryng
doktorantka w Katedrze Prawa Konstytucyjnego na WPAiE Uniwersytetu Wrocławskiego
Abstrakt

I. Przechodząc do omawiania powyższego tematu, warto zauważyć, że w wielu krajach, w tym także w Polsce, sprawy cywilne (z zakresu prawa prywatnego) mogą być rozstrzygane nie tylko przez państwowe organy sądowe, ale także sądy polubowne powołane do tego zgodną wolą stron. W doktrynie obcej1 i krajowej2 dominuje pogląd, że sądy polubowne są sądami prywatnymi złożonymi z jednego lub większej liczby sędziów (arbitrów), którym przekazane zostaje, w miejsce sądów państwowych i na podstawie woli stron, rozpoznawanie i rozstrzyganie sporów cywilnoprawnych. Sądownictwo polubowne (arbitraż) oznacza więc taki sposób (tryb) rozstrzygania spraw cywilnych, w którym organ rozstrzygający nie jest sądem państwowym i swą kompetencję wyłączającą orzecznictwo sądów państwowych wywodzi z umowy stron. W literaturze podkreśla się, że pojęcie wymiaru sprawiedliwości w znaczeniu mieszanym, czyli przedmiotowo-podmiotowym, nie obejmuje w swojej działalności sądu polubownego3. W związku z tym nie ma w nim miejsca dla tej formy rozwiązywania sporów. Nie oznacza to jednak wyłączenia możliwości rozpoznania sprawy przez sąd polubowny, bowiem Kodeks postępowania cywilnego wyraźnie na zezwala. Jednocześnie należy podkreślić, że działalność sądu polubownego nie stanowi odstępstwa od konstytucyjnej zasady sądowego wymiaru sprawiedliwości ani nie oznacza przełamania monopolu sądów powszechnych na sprawowanie wymiaru sprawiedliwości4. W świetle bowiem art. 175 ust. 1 Konstytucji RP sprawowanie wymiaru sprawiedliwości zostaje zastrzeżone wyłącznie dla sądów. Mając to na uwadze, monopol sprawowania przez sądy wymiaru sprawiedliwości oznacza, że władza sądownicza nie może być w żadnym razie delegowana na inne podmioty5. Konkludując, można przyjąć, że...