Abstrakt

Wstęp Wypowiadane są opinie, że postępowanie arbitrażowe coraz mniej różni się od postępowania sądowego, a złośliwi twierdzą, że zasadnicza różnica zasadza się na braku togi u arbitrów. Pocieszające jest, że opinie te wypowiadane są nie tylko w odniesieniu do polskiego sądownictwa polubownego, ale także w odniesieniu do innych jurysdykcji - słyszałam je na forum międzynarodowym, a wypowiadali je arbitrzy i pełnomocnicy z krajów common law. Teza ta nie jest do końca prawdziwa, choć z moich własnych obserwacji wynika, że arbitrzy w Polsce powielają procedury zawarte w Kodeksie postępowania cywilnego bądź to z powodu braku głębszej refleksji, że odrębności są akceptowane w polskim prawie procesowym, bądź z powodu obaw, że orzeczenie wydane w toku takiego odmiennego od standardowego postępowania zostanie uchylone w wyniku rozpoznania przez sąd powszechny skargi o uchylenie wyroku sądu arbitrażowego (art. 1206 § 1 pkt 4 KPC). Jak będzie wynikać z poniższej analizy, obawy te nie są zupełnie bezzasadne. Powołując się na różnice pomiędzy postępowaniem arbitrażowym a postępowaniem przed sądem powszechnym, z reguły wymienia się jednym tchem: "postępowanie przed sądem polubownym jest tańsze i szybsze". W praktyce jednak, jeśli porównamy cenniki sądów arbitrażowych w Polsce z tabelą opłat sądowych, porównanie wcale nie zawsze wypada na korzyść tych pierwszych. Co więcej, stronie nie przysługuje prawo domagania się od sądu polubownego zwolnienia od kosztów1. Ponadto, co również wpływa na ocenę ekonomiki postępowania arbitrażowego, sąd polubowny wcale też nie musi być szybszy. Uzależnione jest to od temperamentu, umiejętności i stopnia zorganizowania się arbitrów oraz aktywności stron.  Z mojego punktu widzenia najistotniejsze różnice zasadzają się na tym, że:1) postępowanie jest z zasady odformalizowane, m.in....