Abstrakt

I. Wprowadzenie Instytucje klauzuli arbitrażowej oraz zdatności arbitrażowej, czyli dopuszczalności dokonania zapisu na sąd polubowny w ujęciu przedmiotowym, uregulowane są w Części piątej Kodeksu postępowania cywilnego zatytułowanej: "Sąd polubowny (arbitrażowy)". Ustawą z 28.7.2005 r. o zmianie ustawy – Kodeks postępowania cywilnego (Dz.U. Nr 178, poz. 1478) uchylono obowiązujące przepisy dotyczące sądu polubownego, zawarte w Księdze trzeciej Części pierwszej KPC (art. 695–715 KPC). Obowiązujące przepisy o sądzie polubownym regulują krajowe sądownictwo polubowne, a także odnoszą się do tzw. międzynarodowego arbitrażu handlowego. Przepisy Części piątej KPC wzorują się na ustawie modelowej UNCITRAL o międzynarodowym arbitrażu handlowym z 1985 r.1  Sądownictwo polubowne (nazywane zamiennie arbitrażowym) stanowi jeden z trybów rozstrzygania spraw cywilnych, cechujący się tym, że organem rozstrzygającym nie jest sąd państwowy. Sąd polubowny opiera się w swej istocie na umowie stron. Zawarcie umowy o arbitraż, czyli dokonanie tzw. zapisu na sąd polubowny, oznacza, że strony stosunku cywilnoprawnego poddają istniejący między stronami spór lub spór mogący między nimi powstać w przyszłości z określonego w umowie stosunku prawnego rozstrzygnięciu przez specjalny sąd ustanowiony przez strony tejże umowy. Sąd arbitrażowy ma kompetencje wydawania wyroków, które mają taką samą moc prawną jak wyroki sądów państwowych. Jak podnosi się w doktrynie, podstawę prawną funkcjonowania sądu polubownego, obok woli stron, stanowią przepisy KPC, uznające sądownictwo polubowne, zezwalające na poddanie określonych sporów pod rozstrzygnięcie tych sądów i określające warunki, pod którymi orzeczenie wydane przez sąd polubowny będzie zrównane z orzeczeniem sądu państwowego2. II. Pojęcie klauzuli arbitrażowej  Zgodnie z przepisem art. 1161 § 1 KPC poddanie sporu pod rozstrzygnięcie sądu polubownego wymaga umowy stron. Należy w niej wskazać przedmiot sporu lub stosunek prawny, z którego spór wyniknął lub może wyniknąć. Umowa taka nazywana jest zapisem na sąd polubowny (umowa o arbitraż), a cytowany przepis stanowi odpowiednik art. 7 ust. 1 zd. 1 ustawy modelowej. Z przepisu tego wynika, że zapis na sąd polubowny powinien zawierać oznaczenie przedmiotu sporu lub stosunku prawnego, z którego wynikł spór lub może wyniknąć. Zapis na sąd polubowny uznawany jest za centralną instytucję sądownictwa polubownego, gdyż poprawne sporządzenie tej umowy jest nie tylko niezbędne dla uruchomienia samej procedury arbitrażowej,...