Abstrakt

I. Uwagi ogólne - mediacja jako alternatywna metoda rozwiązywania sporów Współczesna mediacja jest jedną z alternatywnych metod rozwiązywania sporów (ADR - Alternative Dispute Resolution), w której osoba neutralna - mediator - pomaga stronom we wzajemnej komunikacji, określeniu ważnych interesów stron, poszukiwaniu kreatywnych rozwiązań w celu doprowadzenia do ugody satysfakcjonującej obie strony. Jedną z głównych cech, która wpływa na popularność mediacji, jest to, że jest ona subtelniejszą formą rozwiązywania sporów w porównaniu z postępowaniem przed sądem czy arbitrażem2. W mediacji podkreśla się przede wszystkim te cechy, które wyróżniają ją od sformalizowanej procedury sądowej.  Metoda ta pozbawiona jest tych elementów procedury przed sądem, które są najbardziej uciążliwe dla stron. W mediacji nie powołuje się świadków i nie składa dowodów w postaci dokumentów. Ma ona charakter całkowicie nieformalny, a strony mogą same ustalać zasady postępowania i dostosowywać je do swoich potrzeb. Mediacja jest metodą szybką i trwa zazwyczaj kilka godzin3. Jest postępowaniem tańszym w stosunku do postępowania przed sądem i arbitrażem. W mediacji stawki dla mediatorów są ustalane przez strony lub na podstawie odpowiednich przepisów ogólnych. Ponadto, ze względu na to, że mediacja trwa stosunkowo krótko, strony ponoszą mniejsze koszty reprezentacji prawnej.  Mediacja jest również postrzegana jako sprzyjająca kreatywnym rozwiązaniom, ponieważ bierze się w niej pod uwagę nie tylko interesy materialne i prawne, ale również inne kwestie, które są ważne dla stron. Poza tym strony mogą wyjść poza granice pozwu i kompleksowo rozwiązać spory istniejące między nimi. Jest ona ukierunkowana nie tylko na rozwiązanie konkretnego sporu, ale także na ułożenie stosunków między stronami w przyszłości, dlatego ma zastosowanie szczególnie w takich sporach, w których strony łączą długotrwałe relacje handlowe czy partnerskie. Wspólne spotkania i dyskusje bez presji ze strony mediatora sprzyjają również lepszemu wyjaśnieniu własnego punktu widzenia, a także zrozumieniu interesów drugiej strony. W przeciwieństwie do mediacji udział w postępowaniu przed sądem najczęściej powoduje eskalację żądań oraz postawy roszczeniowej i wpływa niekorzystnie na dalsze stosunki między stronami.  Mediacja pozwala jej uczestnikom również na kontrolowanie przebiegu samego procesu, a także jego wyniku, odmiennie od postępowania przed sądem, którego przebiegu, a także wyniku, strona nie jest w stanie przewidzieć4. Ze względu na szczególną cechę polegającą na poufności mediacja jest odpowiednią metodą również w tych sporach, w których strony nie chcą z różnych względów - osobistych czy handlowych - podawać do wiadomości publicznej okoliczności sporu i sposobu jego rozwiązywania. Zasada poufności powoduje, że strony są bardziej otwarte w stosunku do siebie i mediatora przy wymianie informacji na temat sporu, przedstawianiu opcji jego rozwiązania oraz aktywnego udziału w dyskusji. W grudniu 2007 r. minęły dwa lata od wprowadzenia przepisów dotyczących mediacji w sporach cywilnych do Kodeksu postępowania cywilnego5. Mediacja w Polsce była uregulowana i stosowana w różnym stopniu już w latach 90., m.in. w sporach zbiorowych, sprawach karnych, w sprawach z udziałem nieletnich. Jednak wprowadzenie uregulowań dotyczących mediacji do KPC, mających bardzo szeroki zakres i dotyczących wszystkich sporów cywilnych, włączając w to spory gospodarcze, spory z zakresu prawa pracy i rodzinne, spowodowało większe zainteresowanie tą metodą rozwiązywania sporów oraz nadzieję wśród tych, którzy od dawna wspierają mediację, na jej większe zastosowanie zarówno w ramach postępowania przed sądem, jak i poza nim. Chociaż niektórzy znawcy tematyki uważają, że nadmierne regulowanie mediacji w przepisach może sprzyjać usztywnieniu...