Naczelny Sąd Administracyjny zajął się kwestią oczekiwań sąsiadów względem inwestorów realizujących budowę. W sprawie chodziło o przebudowę stacji benzynowej. Jej właścicielki planowały wymianę części infrastruktury, w tym powiększenie podziemnego zbiornika na paliwo, zmianę istniejącej wiaty i dystrybutora. Choć wójt, do którego kobiety zwróciły się z wnioskiem o ustalenie warunków zabudowy nie miał zastrzeżeń do inwestycji i wydał pozytywną decyzję w tej sprawie, to już innego zdania była jedna z osób prywatnych, której interes – jak twierdziła – został naruszony powyższą decyzją.
Samorządowe Kolegium Odwoławcze najpierw uchyliło decyzję wójta i nakazało ponownie rozpoznać sprawę, jednak kiedy ten organ jeszcze raz ustalił warunki zabudowy zgodne z oczekiwaniami właścicielek stacji paliw, SKO przyznało mu rację. Spór trafił do sądu. Strona skarżąca zarzucała inwestorkom naruszenie m.in. zasad dobrego sąsiedztwa (w tym art. 61 ust. 1 ZagospPrzestrzU) oraz innych przepisów KPA. Wojewódzki Sąd Administracyjny w Bydgoszczy w wyroku z 10.5.2017 r. (II SA/Bd 1393/16) stanął po stronie skarżącej. Zdaniem orzeczników w omawianej sprawie urbanista dokonujący analizy niezbędnej do wydania warunków zabudowy dopuścił się szeregu błędów (źle określił m.in. wskaźnik zabudowy), co w konsekwencji przekonało skład orzekający o zasadności złożonej skargi.
Na taki werdykt skargę złożyły z kolei właścicielki stacji. Ich zdaniem WSA niesłusznie przyjął, że w omawianym przypadku konieczne było przeanalizowanie wszystkich nieruchomości sąsiadujących z terenem inwestycji, a nie tylko tych, które są zabudowane w sposób pozwalający na określenie wymagań w zakresie parametrów i cech kształtowania nowej zabudowy. Co więcej, sąd uznał na podstawie analizy (jak stwierdził – wadliwej), że nie została zachowana zasada dobrego sąsiedztwa, a tymczasem w myśl obowiązującego prawa decyzja ustalająca warunki zabudowy ma charakter związany. Jeśli zatem realizacja inwestycji nie stoi w sprzeczności z obowiązującymi przepisami, organ musi wydać taką decyzję.
Na początku października skargę kasacyjną rozpatrzył NSA. W wyroku z 2.10.2019 r. (II OSK 2718/17) orzekł on na korzyść właścicielek stacji paliw. Sąd zauważył, że celem przepisu dotyczącego dobrego sąsiedztwa, którego naruszenie zarzucano skarżącym, jest przede wszystkim ochrona ładu przestrzennego i urbanistycznego. Nie może on jednak ograniczać konstytucyjnego prawa własności. W uzasadnieniu do wyroku zaznaczono, że „wynikająca z art. 61 ust. 1 pkt 1 ZagospPrzestrzU ocena inwestycji z punktu widzenia kontynuacji istniejącej zabudowy w zakresie jej funkcji oraz cech architektonicznych i urbanistycznych, nie oznacza zakazu lokalizacji zróżnicowanej zabudowy na określonym terenie”.
