Naczelny Sąd Administracyjny zajął się sporem związanym z lokalizacją farmy fotowoltaicznej.
Rozgorzał on, kiedy w 2020 r. wójt jednej z gmin wydał decyzję ustalającą warunki zabudowy dla budowy i montażu wolnostojących paneli fotowoltaicznych o łącznej mocy do 2 MW wraz z niezbędną infrastrukturą techniczną. Inwestycja była zakrojona na całkiem dużą skalę, co nie spodobało się lokalnej ludności. Chodziło o budowę nawet do 7000 paneli fotowoltaicznych, które miały zostać umiejscowione na stelażach naziemnych. Na elektrownię składała się także cała infrastruktura przesyłowa (linie energetyczne, kable, zespoły kontenerowe), a także ogrodzenie i urządzenia związane z zapewnieniem bezpieczeństwa (np. monitoring). Z treści wydanej decyzji wynikało, że inwestycja mieści się w kategorii tzw. zielonej infrastruktury technicznej, a co za tym idzie – nie wymaga spełnienia zasady z art. 61 ust. 1 pkt 1 i 2 ustawy z 27.3.2003 r. o planowaniu i zagospodarowaniu przestrzennym (tekst jedn. Dz.U. z 2022 r. poz. 503 ze zm.; dalej ZagospPrzestrzU; tzw. zasada kontynuacji – dobrego sąsiedztwa i dostępu do drogi publicznej).
Taki obrót spraw wywołał sprzeciw mieszkańców sąsiednich nieruchomości. Jeden z właścicieli działki zlokalizowanej w pobliżu zakwestionował wydane warunki zabudowy. Kierując sprawę do Samorządowego Kolegium Odwoławczego zarzucał wójtowi, że ten nie wziął pod uwagi wspomnianego przepisu, w myśl którego „wydanie decyzji o warunkach zabudowy jest możliwe jedynie w przypadku łącznego spełnienia następujących warunków (…)”, wśród których na pierwszym miejscu wskazane jest, że „co najmniej jedna działka sąsiednia, dostępna z tej samej drogi publicznej, jest zabudowana w sposób pozwalający na określenie wymagań dotyczących nowej zabudowy w zakresie kontynuacji funkcji, parametrów, cech i wskaźników kształtowania zabudowy oraz zagospodarowania terenu, w tym gabarytów i formy architektonicznej obiektów budowlanych, linii zabudowy oraz intensywności wykorzystania terenu”. SKO odrzuciło jednak skargę uznając, że planowana inwestycja polega na instalacji odnawialnego źródła energii, co umożliwia wyłączenie stosowania art. 61 ust. 1 pkt 1 i 2 ZagosprzestrzU.
Sprawa trafiła do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Białymstoku, który stanął po stronie mieszkańca. Organ ten uznał, że wyłączenie dotyczące „zielonych” inwestycji z art. 61 ust. 3 ZagospPrzestrzU nie będzie miało zastosowania w omawianej sytuacji, bowiem dotyczy ono tylko inwestycji w postaci farmy fotowoltaicznej, której moc nie przekracza 100 kW. Ten wyrok został z kolei zaskarżony do Naczelnego Sądu Administracyjnego.
Po rozpoznaniu sprawy NSA w wyroku z 12.10.2022 r. (II OSK 1482/21) orzekł, że lokalizacja farmy fotowoltaicznej, niezależnie od jej mocy, zgodnie z art. 61 ust. 3 ZagospPrzestrzU, nie wymaga w postępowaniu o ustalenie warunków zabudowy oceny przesłanki zasady kontynuacji oraz dostępu do drogi publicznej. Sąd zwrócił uwagę, że uzupełnienie ww. przepisu ZagospPrzestrzU o kwestie związane z instalacjami opartymi o odnawialne źródła energii nastąpiło w efekcie nowelizacji z 2019 r. Od tamtej pory w zasadzie nie ma wątpliwości, co do możliwości wyłączenia w przypadku takich inwestycji stosowania przepisów art. 61 ust. 1 pkt 1 i 2 ZagospPrzestrzU. W uzasadnieniu do wyroku NSA stwierdził, że skoro „ustawodawca nakazał w procesie wydawania decyzji w sprawie warunków zabudowy dotyczącej OZE (odnawialne źródło energii – przyp. red.) stosowanie definicji legalnej zawartej w odrębnej ustawie, (...) organ administracji pozbawiony jest możliwości dokonywania takiej wykładni unormowań, które prowadziłoby do modyfikacji definicji legalnej, która byłaby w istocie jej kwestionowaniem. Z gramatycznego punktu widzenia art. 61 ust. 3 ZagospPrzestrzU nie budzi wątpliwości. Jego treść jest w pełni klarowna i jednoznacznie przesądza, że przepisów art. 61 ust. 1 pkt 1 i 2 nie stosuje się m.in. do instalacji OZE w rozumieniu art. 2 pkt 13 ustawy z 20.2.2015 r. o odnawialnych źródłach energii (tekst jedn. Dz.U. z 2022 r. poz. 1378 z zm.). Z tego przepisu (...) nie wynika, aby ustawodawca różnicował instalacje w zależności od ich mocy, co w założeniu miałoby determinować badanie przesłanek określonych w art. 61 ust. 1 pkt 1 i 2 ZagospPrzestrzU. Zdaniem NSA takiego rozróżnienia nie sposób również wywieść z treści art. 10 ust. 2a ZagospPrzestrzU oraz art. 15 ust. 3 pkt 3a ZagospPrzestrzU. Z przepisów tych wynika wyłącznie to, że urządzenia wytwarzające energię z odnawialnych źródeł energii o mocy zainstalowanej większej niż 100 (obecnie 500) kW, a także ich strefy ochronne związane z ograniczeniami w zabudowie oraz zagospodarowaniu i użytkowaniu terenu, muszą zostać rozmieszczone w studium tak, aby mogły później być w nim uwzględnione, a ich dopuszczalna lokalizacja została wprowadzona w planie miejscowym, o ile oczywiście taki plan zostanie uchwalony. Przepisy te odnoszą się jednak do tzw. lokalnego porządku planistycznego (studium, plan miejscowy) i (…) zakres ich stosowania jest ograniczony wyłącznie do tych gminnych aktów planistycznych, a nie decyzji o warunkach zabudowy”.
