Wojewódzki Sąd Administracyjny w Gliwicach zajął się sprawą dotyczącą przyjmowania bioodpadów od właścicieli nieruchomości, którzy jednocześnie prowadzą kompostowanie.
Spór na tym tle rozgorzał, kiedy jeden z lokalnych samorządów dokonał zmiany do uchwały w sprawie Regulaminu utrzymania czystości i porządku na terenie Gminy, w której wyłączono możliwość przyjmowania bioodpadów przez punkt selektywnej zbiórki odpadów komunalnych. W rozstrzygnięciu nadzorczym śląski Wojewoda uznał taką regulację za bezpodstawną i uchylił ją w całości jako sprzeczną z art. 4 ust. 2 pkt 1 lit. b, w związku z art. 3 ust. 2 pkt 6, ust. 2c ustawy z 13.9.1996 r. o utrzymaniu czystości i porządku w gminach (tekst jedn. Dz.U. z 2022 r. poz. 1297 ze zm.), w związku z art. 7 Konstytucji RP (Dz.U. z 1997 r., poz. 483 ze zm.).
Wojewoda zwrócił uwagę, że ustawodawca konsekwentnie posługuje się właściwymi pojęciami w zakresie gospodarowania odpadami komunalnymi, a mianowicie rozróżnia „zbieranie i odbieranie” od „zbierania i przyjmowania”, co wynika z art. 4 ust. 1 pkt 1 lit. a i lit. b ustawy. Skoro art. 3 ust. 2d ustawy zwalnia pod pewnymi warunkami gminę z zapewnienia odbierania bioodpadów (odpadów, o których mowa w art. 4 ust. 1 pkt 1 lit. a ustawy), to nie można rozciągać tego zwolnienia na przyjmowanie w punkcie selektywnej zbiórki odpadów komunalnych (odpadów, o których mowa w art. 4 ust. 1 pkt 1 lit. b ustawy). O zaniechaniu przyjmowania w punkcie mowa jest bowiem wyłącznie w art. 3 ust. 2c ustawy, a zatem przyjmowania można zaniechać, gdy w pełni realizowane jest odbieranie, w tym przypadku odbieranie bioodpadów „u źródła”. Z kolei gdy gmina nie zapewnia pełnego odbierania (a w tym przypadku na podstawie przedmiotowej uchwały bioodpady nie są w pełni odbierane „u źródła” od właścicieli), to zaniechanie jednoczesnego przyjmowania bioodpadów w punkcie selektywnej zbiórki odpadów jest niedopuszczalne.
Organ nadzoru dodał, że jednocześnie nie można uznać, że wobec właścicieli nieruchomości, którzy zdecydowali się na kompostowanie bioodpadów zachodzi przesłanka pełnego odbierania tych odpadów „u źródła”. Nie wszystkie bioodpady, które powstają na nieruchomości można bowiem kompostować (np. odpady niepodatne na rozkład w warunkach przydomowego kompostowania lub sezonowych nadwyżek przekraczających pojemność kompostownika). W takich sytuacjach gmina jest zobowiązana zapewnić właścicielowi możliwość pozbywania się bioodpadów, bez względu na to czy właściciel nieruchomości zadeklarował kompostowanie tych bioodpadów w kompostownikach przydomowych.
Gmina zaskarżyła rozstrzygnięcie nadzorcze. W ocenie samorządu prawidłowa wykładnia przepisu art. 3 ust. 2c ustawy prowadzi do wniosku, iż gmina może nie zapewnić przyjmowania bioodpadów przez punkt selektywnego zbierania odpadów komunalnych, jeżeli zapewniła możliwość pozbywania się odpadów ulegających biodegradacji w inny sposób – poprzez nieodpłatne dostarczenie przez gminę kompostowników i zapewnienie możliwości kompostowania.
WSA w Gliwicach, rozpatrując powyższą sprawę nie zgodził się z opinią samorządu. W wyroku z 10.8.2022 r. (II SA/Gl 861/22) organ przychylił się do stanowiska Wojewody. Sąd uznał, że uchwała, jaką Rada Gminy uchwaliła” „nie zapewnia pełnego odbierania «u źródła» od właścicieli nieruchomości zabudowanych budynkami mieszkalnymi jednorodzinnymi bioodpadów, stąd prawidłowo organ nadzoru stwierdził, iż jednoczesne zaniechanie przyjmowania bioodpadów w punkcie selektywnej zbiórki odpadów komunalnych jest niedopuszczalne. Wobec właścicieli nieruchomości, którzy zdecydowali się na kompostowanie odpadów nie zachodzi przesłanka pełnego odbierania tych odpadów «u źródła». Zasadnie przy tym organ nadzoru podniósł, iż nie wszystkie bioodpady nadają się do kompostowania, tzn. są np. odpady niepodatne na rozkład w warunkach przydomowego kompostowania lub pojawiają się sezonowe nadwyżki tych odpadów, przekraczające pojemność kompostownika. W takich warunkach gmina jest obowiązana zapewnić właścicielom tych nieruchomości możliwość pozbywania się bioodpadów w punktach selektywnej zbiórki odpadów komunalnych, bez względu na wcześniejsze deklaracje kompostowania tych odpadów w przydomowych kompostownikach”.
