Obecne rozwiązania

Istotna zmiana stanu prawnego w zakresie modelu gospodarowania odpadami komunalnymi nastąpiła za sprawą  ustawy z 1.7.2011 r. o zmianie ustawy o utrzymaniu czystości i porządku w gminach oraz niektórych innych ustaw (Dz.U. Nr 152, poz. 897; dalej: nowelizacja).

Na mocy nowelizacji w ustawie z 13.9.1996 r. o utrzymaniu czystości i porządku w gminach (tekst jedn. Dz.U. z 2013 r., poz. 1399; dalej: CzystGmU) zostały dodane relewantne z punktów widzenia niniejszych uwag  następujące przepisy: 

• art. 6d ustęp 1 w brzmieniu: „Wójt, burmistrz lub prezydenta miasta jest obowiązany zorganizować przetarg na odbieranie odpadów komunalnych od właścicieli nieruchomości, o których mowa w art. 6c, albo przetarg na odbieranie i zagospodarowanie tych odpadów”,
• art. 6e w brzmieniu: „Spółki z udziałem gminy mogą odbierać odpady komunalne od właścicieli nieruchomości, na zlecenie gminy, w przypadku, gdy zostały wybrane w drodze przetargu, o którym mowa w art. 6d ust. 1”.

Na tle tak sformułowanych przepisów pojawiły się  wątpliwości, w tym w piśmiennictwie, co do tego, czy gminy zawsze mają obowiązek powierzania zadań z zakresu gospodarowania odpadami komunalnymi w drodze przetargu. Zagadnienie to było również przedmiotem rozważań TK w wyroku z 28.11.2013 r. (K 17/12; ZU OTK nr 8A/2013, poz. 125). TK jednoznacznie opowiedział się za interpretacją, że obecnie obowiązujące przepisy nie pozwalają gminom na powierzanie odbioru odpadów komunalnych jednostkom organizacyjnym gminy poza procedurą zamówienia publicznego.  

 

Propozycja nowelizacji

Mając na uwadze tak ukształtowany stan prawny oraz wykładnię dokonaną przez TK pojawiają się postulaty, aby dać gminom prawną możliwość powierzania zadań dotyczących odbioru odpadów komunalnych jednostkom organizacyjnym gminy (w przedstawionym poniżej projekcie spółkom komunalnym) poza procedurą zamówienia publicznego. Projekt kolejnej nowelizacji dotyczy szerzej także bezprzetargowego powierzania zamówień na budowę, utrzymanie i eksploatację regionalnych instalacji do przetwarzania odpadów. Mam na myśli druk sejmowy nr 343: „Poselski projekt ustawy o zmianie ustawy o utrzymaniu czystości i porządku w gminach” (www.sejm.gov.pl).

Zgodnie z projektem nowelizacji art. 3a CzystGmU ma otrzymać następujące brzmienie:

 

„Art. 3a.

1. Gminy, realizując zadania polegające na zapewnieniu budowy, utrzymania i eksploatacji regionalnych instalacji do przetwarzania odpadów komunalnych, są obowiązane do udzielenia zamówienia na budowę, utrzymanie i eksploatację regionalnej instalacji do przetwarzania odpadów komunalnych spółce:

1) O kapitale zakładowym wyłącznie gminnym;

2) Prowadzącej przeważającą część działalności w sferze użyteczności publicznej na rzecz tej jednostki samorządu terytorialnego.

 

2. W przypadku gdy w gminie nie istnieje spółka określona w ust. 1, a gmina nie utworzy jej w celu realizacji tych działań, gmina jest zobowiązana do:

1) Przeprowadzenia przetargu na wybór podmiotu, który będzie budował, utrzymywał lub eksploatował regionalną instalację do przetwarzania odpadów komunalnych, lub

2) Dokonania wyboru podmiotu, który będzie budował, utrzymywał lub eksploatował regionalną instalację do przetwarzania odpadów komunalnych, na zasadach określonych w ustawie z dnia 19 grudnia 2008 r. o partnerstwie publiczno-prywatnym (Dz. U. Z 2009 r. Nr 19, poz. 100, z późna. zm.), lub

3) Dokonania wyboru podmiotu, który będzie budował, utrzymywał lub eksploatował regionalną instalację do przetwarzania odpadów komunalnych, na zasadach określonych w ustawie z dnia 9 stycznia 2009 r. o koncesji na roboty budowlane lub usługi (Dz. U. Nr 19, poz. 101, z późna. Zm.).

 

3. W przypadku gdy udzielenie zamówienia, o którym mowa w ust. 1, zakończy się wynikiem negatywnym albo gdy przetarg określony w ust. 2 pkt 1 nie zostanie rozstrzygnięty lub nie zostanie dokonany wybór partnera prywatnego na zasadach określonych w ustawie, o której mowa w ust. 2 pkt 2, albo gdy nie zostanie dokonany wybór koncesjonariusza na zasadach, o których mowa w ust. 2 pkt 3, gmina może samodzielnie realizować zadanie polegające na budowie, utrzymaniu lub eksploatacji regionalnej instalacji do przetwarzania odpadów komunalnych.

 

4. Do przetargów, o których mowa w ust. 2 pkt 1, w zakresie nieuregulowanym w niniejszej ustawie stosuje się ustawę z dnia 29 stycznia 2004 r. - Prawo zamówień publicznych (tj. Dz. U. Z 2015 r. poz. 2164).”  

 

Zgodnie z projektem nowelizacji art. 6d CzystGmU ma otrzymać następujące brzmienie:  

 

„Art. 6d.

1. Gmina może udzielić zamówienia na odbieranie odpadów komunalnych od właścicieli nieruchomości, o których mowa w art. 6c w sposób bezpośredni spółce:

1) O kapitale zakładowym wyłącznie gminnym;

2) Prowadzącej przeważając część działalności w sferze użyteczności publicznej na rzecz tej jednostki samorządu terytorialnego.

 

2. Gmina może w trybie określonym w ust. 1 udzielić zamówienia na realizację zadań określonych w art. 3 ust. 2 pkt 11 i 12.

 

3. Wójt, burmistrz lub prezydent miasta jest obowiązany zorganizować przetarg na odbieranie odpadów komunalnych od właścicieli nieruchomości, o których mowa w art. 6c lub przetarg na odbieranie i zagospodarowanie tych odpadów oraz przetarg na realizację zadań określonych w art. 3 ust. 2 pkt 11 i 12, o ile na terenie gminy nie funkcjonuje spółka, o której mowa w ust. 1 powołana do tych celów lub gmina nie udzieliła jej zamówienia w sposób określony w ust. 1 lub w ust. 2. 3. W celu zorganizowania odbierania odpadów komunalnych od właścicieli nieruchomości oraz wyznaczenia punktów selektywnego zbierania odpadów komunalnych rada gminy liczącej ponad 10.000 Mieszkańców może podjąć uchwałę stanowiącą akt prawa miejscowego, o podziale obszaru gminy na sektory, biorąc pod uwagę liczbę mieszkańców, gęstość zaludnienia na danym terenie oraz obszar możliwy do obsługi przez jednego przedsiębiorcę odbierającego odpady komunalne od właścicieli nieruchomości.

 

4. W przypadku, gdy gmina podzielona jest na sektory, przetargi, o których mowa w ust. 3, organizuje się dla każdego z wyznaczonych sektorów.  

 

5. Wójt, burmistrz lub prezydent miasta określa w specyfikacji istotnych warunków zamówienia w szczególności:

1) wymogi dotyczące przekazywania odebranych zmieszanych odpadów komunalnych, odpadów zielonych oraz pozostałości z sortowania odpadów komunalnych przeznaczonych do składowania do regionalnych instalacji do przetwarzania odpadów komunalnych;

2) rodzaje odpadów komunalnych odbieranych selektywnie od właścicieli nieruchomości;

3) standard sanitarny wykonywania usług oraz ochrony środowiska;

4) obowiązek prowadzenia dokumentacji związanej z działalnością objętą zamówieniem;

5) szczegółowe wymagania stawiane przedsiębiorcom odbierającym odpady komunalne od właścicieli nieruchomości.”  

 

Zgodnie z projektem nowelizacji w CzystGmU skreśla się art. 6e. W uzasadnieniu lakonicznie zostało wskazane, że projekt nowelizacji pozostaje w zgodzie z przepisami prawa europejskiego (wypracowaną doktryną in house). Projekt znajduje się na etapie prac sejmowych.